Gia tăng đáng kể các cuộc kiểm toán môi trường
Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) đối với sự phát triển bền vững, từ năm 2008, KTNN đã thành lập Nhóm công tác về KTMT. Tiếp đó, năm 2015, KTNN thành lập Phòng KTMT thuộc Vụ Hợp tác quốc tế, và đến năm 2018, chuyển phòng này về KTNN chuyên ngành III nhằm chuyên môn hóa hoạt động kiểm toán môi trường.
Để tăng cường năng lực, KTNN đã nghiên cứu, xây dựng và ban hành các hướng dẫn KTMT, tài liệu đào tạo chuyên sâu dựa trên khung hướng dẫn của Tổ chức quốc tế Các cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI), Tổ chức Các cơ quan Kiểm toán tối cao châu Á (ASOSAI), kết hợp với kinh nghiệm thực tiễn trong nước và quốc tế, điều chỉnh phù hợp với quy định pháp luật và thực tiễn quản lý môi trường tại Việt Nam.
Từ nền tảng pháp lý và chuyên môn được chuẩn bị bài bản, số lượng và chất lượng các cuộc kiểm toán môi trường đã gia tăng đáng kể trong những năm qua. Giai đoạn 2015-2023, KTNN đã thực hiện 12 cuộc kiểm toán chuyên sâu về các vấn đề môi trường. Ngoài ra, còn có hơn 30 cuộc kiểm toán chuyên đề, kiểm toán tài chính, kiểm toán tuân thủ có lồng ghép nội dung môi trường.
Năm 2024, KTNN đã triển khai cuộc kiểm toán chuyên đề toàn Ngành về “Việc quản lý, sử dụng kinh phí bảo vệ môi trường và ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021-2023” tại Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công Thương và 12 tỉnh, thành phố. Ngày 03/6/2025, KTNN đã công bố quyết định kiểm toán công tác quản lý, bảo vệ môi trường đối với các cơ sở nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất giai đoạn 2022-2024.
Một số cuộc kiểm toán tiêu biểu có thể kể đến như: Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016-2020; Chương trình giảm nhẹ và thích ứng với BĐKH giai đoạn 2012-2015; Dự án trồng mới 5 triệu hecta rừng; Chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn; Quản lý nhập khẩu phế liệu giai đoạn 2016-2018; Giải pháp giảm thiểu sử dụng túi ni lông; Công tác quản lý môi trường tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề, nhà máy nhiệt điện, bệnh viện…
Nhìn chung, các chủ đề kiểm toán đều là những vấn đề “nóng”, tiềm ẩn nguy cơ tác động tiêu cực đến môi trường và gia tăng BĐKH - một vấn đề thời sự được Quốc hội, Chính phủ và Nhân dân đặc biệt quan tâm. Thông qua kiểm toán, KTNN đã chỉ ra nhiều bất cập trong công tác quản lý, bảo vệ môi trường và ứng phó với BĐKH; đồng thời kiến nghị chấn chỉnh, khắc phục sai phạm, sửa đổi và bổ sung các chính sách, văn bản pháp luật còn thiếu nhất quán, chưa phù hợp với thực tiễn. Qua đó, góp phần nâng cao tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả trong thực hiện các chiến lược, chương trình, kế hoạch của Chính phủ.
Bên cạnh việc đẩy mạnh kiểm toán trong nước, KTNN cũng chủ động tham gia các cuộc kiểm toán hợp tác quốc tế về KTMT, ứng phó với BĐKH và các mục tiêu phát triển bền vững (SDG). Đơn cử, năm 2021, KTNN Việt Nam chủ trì phối hợp với KTNN Thái Lan và Myanmar triển khai kiểm toán hợp tác về quản lý nguồn nước lưu vực sông Mê Công gắn với thực hiện SDG. Giai đoạn 2023-2024, KTNN tiếp tục tham gia cuộc kiểm toán hợp tác về hành động thích ứng với BĐKH do INTOSAI IDI phối hợp với INTOSAI WGEA chủ trì, với chuyên đề “Thực hiện kế hoạch và hành động thích ứng với BĐKH” (liên quan đến SDG 13).
Tiếp tục tăng cường kiểm toán môi trường
Nhằm đẩy mạnh hơn nữa các cuộc KTMT và ứng phó với BĐKH, ngay từ đầu năm 2025, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn đã ký ban hành Chỉ thị số 106/CT-KTNN về tổ chức thực hiện Kế hoạch kiểm toán năm 2025. Chỉ thị yêu cầu tập trung kiểm toán các lĩnh vực tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, cũng như các vấn đề cấp bách, bức xúc được xã hội và dư luận quan tâm - trong đó có lĩnh vực môi trường.
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ KTNN lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2025-2030 cũng xác định rõ chỉ tiêu tăng cường kiểm toán chuyên đề, KTMT, kiểm toán công nghệ thông tin và các lĩnh vực kiểm toán mới, phấn đấu đạt tỷ lệ tối thiểu 30-40% tổng số cuộc kiểm toán hằng năm.
Đặc biệt, trong hướng dẫn xây dựng Kế hoạch kiểm toán năm 2026, Tổng Kiểm toán nhà nước yêu cầu các đơn vị nghiên cứu lựa chọn chủ đề kiểm toán gắn với chức năng quản lý nhà nước, lĩnh vực chuyên ngành của các Bộ, cơ quan Trung ương, các chương trình phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Các chủ đề cần phục vụ hiệu quả công tác giám sát của Hội đồng nhân dân, đồng thời phản ánh những vấn đề được dư luận quan tâm như: Công tác bảo vệ môi trường; Ứng phó với BĐKH; Quản lý đất đai; Tài nguyên khoáng sản; Tài nguyên nước…
Đối với Kế hoạch kiểm toán trung hạn giai đoạn 2026-2028, Tổng Kiểm toán nhà nước đặt mục tiêu tỷ lệ kiểm toán chuyên đề, hoạt động, môi trường và công nghệ thông tin đạt tối thiểu: 30% tổng số cuộc kiểm toán năm 2026; 33% năm 2027; 36% năm 2028.
KTMT và ứng phó với BĐKH đang ngày càng trở thành trọng tâm trong chiến lược kiểm toán của các cơ quan kiểm toán tối cao trên thế giới. Đây cũng là định hướng chiến lược của KTNN Việt Nam, phù hợp với thông lệ quốc tế. Thông qua các cuộc KTMT, KTNN tiếp tục khẳng định vai trò là công cụ hữu hiệu của Đảng và Nhà nước - không chỉ trong quản lý tài chính công mà còn trong bảo vệ môi trường, ứng phó với BĐKH, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững đất nước và thực hiện cam kết quốc tế của Việt Nam về giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050./.
.jpg "Kiện toàn Kiểm toán nhà nước khu vực: Phù hợp địa giới hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động")
