Thực hiện đúng yêu cầu và đề nghị kiểm toán
Theo quy định của Luật KTNN, hoạt động kiểm toán được khởi tạo theo hai cơ chế: Yêu cầu kiểm toán (bắt buộc) và đề nghị kiểm toán (xem xét).
Thứ nhất, là yêu cầu kiểm toán - mang tính pháp lý bắt buộc, được khởi tạo từ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ. Khi nhận được yêu cầu này, KTNN phải nhanh chóng triển khai thực hiện, không có quyền từ chối, dù quy mô công trình lớn hay nhỏ. Với tinh thần trách nhiệm cao, KTNN luôn chủ động tổ chức, điều phối nhân lực, đảm bảo yêu cầu kiểm toán được thực hiện đúng tiến độ và chất lượng.
Thứ hai, là đề nghị kiểm toán - xuất phát từ các cơ quan như Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng, Thường trực Hội đồng nhân dân hoặc Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh. Đây không phải nhiệm vụ bắt buộc, nên KTNN sẽ xem xét kỹ lưỡng dựa trên các tiêu chí: Mức độ cần thiết, quy mô, tác động đến quản lý tài chính công và khả năng bố trí nguồn lực trong năm kế hoạch.
Việc lập và điều chỉnh kế hoạch kiểm toán của KTNN luôn được thực hiện trên nguyên tắc ưu tiên - trọng điểm - hiệu quả, bảo đảm mỗi cuộc kiểm toán mang lại giá trị thông tin và sử dụng cao nhất cho công tác quản lý nhà nước.
Trong quá trình xem xét đề nghị kiểm toán, KTNN áp dụng các tiêu chí rõ ràng, vừa đảm bảo tính linh hoạt trong điều hành, vừa tuân thủ quy trình chuyên môn. Với những đề nghị kiểm toán chỉ liên quan tới một vài công trình nhỏ, KTNN sẽ lồng ghép nội dung kiểm toán vào kế hoạch tổng thể của Bộ, cơ quan Trung ương hoặc địa phương trong năm kế hoạch tiếp theo, nhằm tránh chồng chéo, dàn trải và giữ vững tính ổn định của kế hoạch kiểm toán.
Ngược lại, KTNN chỉ bổ sung cuộc kiểm toán độc lập trong những trường hợp thật sự cần thiết, có ý nghĩa lớn đối với hoạt động quản lý, điều hành - chẳng hạn kiểm toán phục vụ sáp nhập đơn vị hành chính, sắp xếp bộ máy, hoặc phục vụ báo cáo kỳ họp Hội đồng nhân dân bất thường.
Để đảm bảo tính tập trung và hiệu quả, KTNN yêu cầu các cơ quan gửi đề nghị kiểm toán xác định rõ mục tiêu, nội dung và thời gian cần kiểm toán, làm cơ sở đánh giá mức độ phù hợp và khả năng đáp ứng. Cách tiếp cận linh hoạt nhưng kiểm soát chặt chẽ này giúp KTNN cân đối năng lực nhân sự, thời gian và khối lượng công việc, duy trì hiệu quả hoạt động ở mức cao nhất.
Tháo gỡ vướng mắc, đáp ứng yêu cầu thực tiễn
Thời gian qua, KTNN đã thể hiện rõ tinh thần chủ động, linh hoạt thông qua việc triển khai nhiều cuộc kiểm toán đồng thời theo cả yêu cầu bắt buộc và đề nghị từ các địa phương.
Một ví dụ điển hình là Dự án đầu tư xây dựng cầu Hòa Trung (tỉnh Cà Mau). Trước yêu cầu của Chính phủ, KTNN đã nhanh chóng tổ chức kiểm toán, kịp thời xác nhận số liệu và giúp cơ quan chức năng tháo gỡ vướng mắc pháp lý khiến dự án chậm thanh toán do phát sinh tiền lãi vay vượt giá trị công trình.
Thực hiện Nghị quyết số 170/2024/QH15 của Quốc hội, ngày 01/10/2025, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn đã ký ban hành Quyết định số 1540/QĐ-KTNN về kiểm toán xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất và tiền thuê đất đối với các dự án có vướng mắc tại TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Khánh Hòa - một nội dung được Quốc hội và cử tri đặc biệt quan tâm. Cuộc kiểm toán này không chỉ cung cấp dữ liệu độc lập, khách quan mà còn giúp minh bạch hóa hoạt động định giá, quản lý đất đai tại các địa phương trọng điểm.
Cùng ngày, theo đề nghị của UBND TP. Hồ Chí Minh, KTNN ban hành Quyết định số 1541/QĐ-KTNN, bổ sung kiểm toán Dự án cầu Thủ Thiêm 2 và Dự án tuyến đường Tân Sơn Nhất - Bình Lợi - Vành đai ngoài nhằm tháo gỡ vướng mắc tài chính trong quá trình thực hiện. Trước đó, ngày 24/9/2025, KTNN cũng ký Quyết định số 1487/QĐ-KTNN, bổ sung kiểm toán Dự án cầu Nguyễn Trãi và chỉnh trang đô thị vùng phụ cận theo đề nghị của UBND TP. Hải Phòng.
Đối với đề nghị kiểm toán của UBND TP. Hà Nội (Công văn số 5175/UBND-KT ngày 19/9/2025) về quản lý và sử dụng kinh phí tổ chức các hoạt động Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, KTNN đã phản hồi rõ ràng: Trân trọng ghi nhận đề nghị của Thành phố và cho biết nội dung này sẽ được xem xét trong cuộc kiểm toán ngân sách địa phương năm 2026, tránh phát sinh thêm đầu mối, đồng thời đảm bảo đúng quy trình và kế hoạch tổng thể.
Những ví dụ trên là minh chứng sinh động cho phương châm điều hành linh hoạt nhưng có nguyên tắc của KTNN - vừa đáp ứng kịp thời các yêu cầu cấp bách từ Trung ương, vừa hài hòa xử lý các đề nghị từ địa phương.
Thông qua các cuộc kiểm toán theo yêu cầu và đề nghị, KTNN cung cấp những thông tin, dữ liệu chuẩn xác, khách quan, giúp các cơ quan có thẩm quyền ra quyết định đúng đắn, phù hợp với thực tiễn trong quản lý ngân sách, đất đai, tài sản công.
Việc thực hiện đúng nhưng linh hoạt giữa yêu cầu và đề nghị kiểm toán thể hiện rõ vai trò chủ động, trách nhiệm của KTNN trong quản lý tài chính công, tài sản công.
Việc công khai, minh bạch quy trình lập và điều chỉnh kế hoạch kiểm toán tiếp tục khẳng định uy tín, năng lực chuyên môn và trách nhiệm của KTNN - cơ quan độc lập, luôn đồng hành cùng Quốc hội, Chính phủ trong mục tiêu quản lý, sử dụng hiệu quả và minh bạch nguồn lực quốc gia.
Sự kết hợp linh hoạt trong điều hành, hài hòa trong phối hợp, cùng tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc chuyên môn chính là nền tảng giúp KTNN tiếp tục củng cố vị thế - bảo đảm cho mọi quyết định về ngân sách, tài sản nhà nước được thực hiện đúng pháp luật, minh bạch và vì lợi ích quốc gia./.
.jpg "Hai Luật mới có liên quan trực tiếp đến hoạt động kiểm toán")
