Phổ biến tình trạngđiều chỉnh tăng TMĐT
Trong Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN năm 2012, KTNN đã dẫn ra danh mục hàng trăm dự án của các Bộ, ngành, đặc biệt là các địa phương rơi vào tình trạng nêu trên. Đáng chú ý, trong đó, KTNN đã chỉ đích danh những dự án phải điều chỉnh tăng TMĐT gấp 2,4-2,7 lần so với ban đầu (Dự án xây dựng đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, Dự án đường Phú Đình, đường Khảo Cổ Thần Sa, Dự án xây dựng công trình thủy lợi hồ Nước Hai - Thái Nguyên), thậm chí gấp 3-3,5 lần (Dự án tín dụng ngành GTVT để cải tạo mạng lưới đường quốc gia giai đoạn I, Nhà thi đấu đa năng tỉnh Bắc Ninh, Khu xử lý rác thải Định Hóa - Thái Nguyên) so với phê duyệt ban đầu.
Tiếp đó, Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN năm 2013 cũng nêu thực trạng nhiều dự án phải phê duyệt điều chỉnh dự án, điều chỉnh TMĐT nhiều lần. Nguyên nhân là do việc lập TMĐT chưa hợp lý, điều chỉnh TMĐT chưa kịp thời. Qua kiểm toán, KTNN kiến nghị giảm 35,7% TMĐT ở dự án cầu Nguyễn Chí Thanh - đường Láng; giảm 35,5% TMĐT ở dự án cầu Nguyễn Chí Thanh - đường Kim Mã; giảm 30,9% TMĐT ở dự án cầu Nam Hồng - Mai Dịch - Nội Bài. Cũng trong Báo cáo này, KTNN đã thẳng thắn đề cập đến vấn đề một số dự án được phê duyệt trong năm 2013 nhưng không thuộc danh mục kế hoạch đầu tư giai đoạn 2013-2015, không phù hợp với quy hoạch của địa phương.
Không dừng lại ở đó, Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN năm 2014 cũng liệt kê danh sách hàng chục dự án phải điều chỉnh TMĐT từ 2-4 lần, trong đó có những dự án đã điều chỉnh tăng hàng nghìn, thậm chí chục nghìn tỷ đồng. Đơn cử như Dự án xây dựng Nhà máy xi măng Sông Thao sau 4 lần điều chỉnh TMĐT đã tăng hơn 760 tỷ đồng; các Dự án thoát nước nhằm cải tạo môi trường Hà Nội - Dự án II, Dự án Thủy điện Hủa Na, Dự án hồ Tả Trạch tỉnh Thừa Thiên - Huế sau 3 lần điều chỉnh đã lần lượt tăng TMĐT thêm 4.600 tỷ đồng, 3.000 tỷ đồng và 2.800 tỷ đồng; Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 18 đoạn thị xã Uông Bí - TP. Hạ Long sau 2 lần điều chỉnh tăng 1.500 tỷ đồng... Đáng chú ý nhất là Dự án xây dựng đường cao tốc TP. HCM - Long Thành - Dầu Giây sau 2 lần điều chỉnh đã tăng thêm hơn 10.700 tỷ đồng. Bên cạnh đó, cũng có những dự án chỉ điều chỉnh tăng TMĐT 1 lần nhưng giá trị điều chỉnh tăng tới nghìn tỷ đồng, như Dự án xây dựng đường nối từ sân bay Nội Bài đến cầu Nhật Tân tăng 1.800 tỷ đồng.
Tình trạng này vẫn tiếp diễn trong năm 2015 khi KTNN đánh giá, nhiều dự án phải điều chỉnh TMĐT nhiều lần với giá trị lớn. Qua kiểm toán cho thấy, hàng loạt dự án đã phải điều chỉnh tăng TMĐT từ 100% đến hơn 200%. Nhấn mạnh việc xác định TMĐT còn sai sót, KTNN đã kiến nghị Dự án mở rộng Quốc lộ 1 đoạn Km1392-Km1405, Km1425-Km1445 và Km1445-Km1488 tỉnh Khánh Hòa phải giảm trừ TMĐT 164 tỷ đồng; Dự án mở rộng đường Hồ Chí Minh đoạn Km1667+570-Km1738+148 tỉnh Đắk Lắk phải giảm trừ TMĐT 151 tỷ đồng…
KTNN chỉ rõ những bất cập
Để dẫn đến tình trạng trên, KTNN cho rằng, do nhiều dự án lập quy hoạch không phù hợp thực tế; công tác khảo sát, lập và phê duyệt dự án đầu tư không tuân thủ quy định, không hợp lý dẫn đến phải điều chỉnh quy mô, tăng TMĐT; công tác thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án không kịp thời.
Hơn nữa, KTNN còn nêu rõ, hồ sơ khảo sát của nhiều dự án được kiểm toán chưa đầy đủ, thiếu chính xác; hồ sơ không phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình thiết kế, thiết kế kỹ thuật không tuân thủ thiết kế cơ sở, vượt định mức hoặc chưa sát với thực tế dẫn đến phải điều chỉnh trong quá trình thi công. Dự toán được thẩm tra, thẩm định nhưng khi phê duyệt vẫn còn sai sót, cá biệt có trường hợp tổng giá trị dự toán vượt TMĐT được duyệt.
Hồ sơ dự thầu của một số nhà thầu chưa tuân thủ đầy đủ yêu cầu; quá trình chấm thầu vẫn còn sai sót; áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu không đúng quy định. Một số điều khoản hợp đồng xây dựng được ký kết còn thiếu chặt chẽ, có trường hợp ký hợp đồng với giá trị vượt TMĐT được duyệt.
Cùng với đó, công tác nghiệm thu, thanh toán còn nhiều sai sót về khối lượng, đơn giá, định mức hoặc chưa đầy đủ thủ tục, hồ sơ; còn tình trạng nghiệm thu, thanh toán khối lượng chưa thi công; thanh toán không đúng theo điều khoản hợp đồng, thanh toán vượt giá trị quyết toán; chậm thu hồi các khoản tạm ứng quá thời gian quy định. Kết quả kiểm toán 1.228 dự án của các Bộ, cơ quan T.Ư và địa phương năm 2015, KTNN đã kiến nghị giảm trừ 12.399 tỷ đồng. Năm 2014, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 2.037 tỷ đồng, trong đó thu hồi nộp NSNN 229,3 tỷ đồng; giảm thanh toán 758,7 tỷ đồng; xử lý khác 1.049 tỷ đồng.
Ngoài ra, công tác quản lý chất lượng một số dự án, công trình chưa được các chủ đầu tư quan tâm, chú trọng; tình trạng hồ sơ quản lý chất lượng còn thiếu sót, không đầy đủ xảy ra tại hầu hết các dự án; công tác giám sát thi công không chặt chẽ dẫn đến nhà thầu đưa thầu phụ vào thi công một số hạng mục không có sự đồng ý của chủ đầu tư; tỷ lệ dự án được kiểm tra, lập báo cáo giám sát thấp; chất lượng thi công một số hạng mục chưa đảm bảo... Tiến độ thực hiện đầu tư tại nhiều dự án chậm so với kế hoạch ban đầu nhưng chủ đầu tư và các đơn vị có liên quan chưa làm rõ nguyên nhân chậm tiến độ để xử lý, xử phạt theo quy định.
PHÚC KHANG
Theo Tuần Báo ra ngày 28-9-2017
