Kiến nghị xử lý, chấn chỉnh nhiều thiếu sót, bất cập
Kiểm toán nhà nước (KTNN) còn kiến nghị xử lý khác số tiền hơn 2,88 tỷ đồng, trong đó giảm giá trị hợp đồng 2,54 tỷ đồng và yêu cầu Tổng cục Đường bộ kiểm tra, rà soát, xử lý theo quy định tại Cục Quản lý đường bộ (QLĐB) I số tiền 320 triệu đồng, tại Cục Quản lý đường bộ II số tiền 17,13 tỷ đồng.
Theo KTNN, năm 2019-2020, trên cơ sở kế hoạch bảo trì được Bộ Giao thông vận tải (GTVT) phê duyệt là 25,42 tỷ đồng và thực hiện dự toán chi ngân sách nhà nước bố trí cho công tác quản lý bảo trì hệ thống quốc lộ là 19,43 tỷ đồng, Tổng cục Đường bộ Việt Nam đã tập trung chỉ đạo các đơn vị chủ đầu tư (4 Cục QLĐB, 51 Sở GTVT và 4 Ban quản lý dự án) triển khai công tác bảo trì quốc lộ theo nhiệm vụ được giao. KTNN xác nhận, giai đoạn 2019-2020, khối lượng thi công hiện trường đã cơ bản hoàn thành toàn bộ theo kế hoạch của Tổng cục Đường bộ và công tác giải ngân đạt 97,72% (18,99 tỷ đồng) vốn được giao. Cụ thể, năm 2019, tỷ lệ giải ngân đạt 96,41% và năm 2020 đạt 98,94%.
Tuy nhiên, những con số kiến nghị xử lý nêu trên được KTNN tổng hợp từ nhiều thiếu sót, bất cập của Tổng cục Đường bộ và các đơn vị. Trong đó có nguyên nhân do Cục QLĐB I xác định cấp địa hình khảo sát không đúng quy định tại Thông tư số 10/2019/TT-BXD của Bộ Xây dựng. Còn Cục QLĐB II thiếu Biên bản xác nhận khối lượng “Hót đất tràn lấp mặt đường” phát sinh và thiếu ảnh chụp hiện trường theo quy định tại Thông tư số 03/2019/TT-BGTVT của Bộ GTVT. Cùng với đó là những bất cập, thiếu sót trong công tác nghiệm thu, thanh quyết toán.
Trong nghiệm thu, thanh quyết toán, tình trạng chậm nộp báo cáo quyết toán vẫn diễn ra phổ biến. Tổng cục Đường bộ lập và gửi Báo cáo quyết toán nguồn kinh phí bảo trì đường bộ chậm, năm 2019 chậm 10 ngày và năm 2020 chậm 1,5 tháng so với quy định của Bộ GTVT. Chủ đầu tư và cấp có thẩm quyền chậm lập, trình, thẩm tra, phê duyệt báo cáo quyết toán công trình hoàn thành so với quy định của Bộ Tài chính về quyết toán dự án hoàn thành sử dụng nguồn vốn nhà nước (đối với dự án nhóm C, thời gian thẩm tra quyết toán dự án là 3 tháng, phê duyệt 15 ngày). Nguyên nhân là do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 và những khó khăn, vướng mắc trong thủ tục giải trình, bổ sung hồ sơ của các đơn vị ở xa trên 60 tỉnh, thành. Trong đó, Sở GTVT Thanh Hóa có 4 công trình chậm 7 tháng, 1 công trình chậm 19 tháng. Cục QLĐB I năm 2019 có 71/74 công trình do Cục làm chủ đầu tư chậm nộp hồ sơ quyết toán, 55/74 công trình phê duyệt quyết toán chậm so với quy định tại Thông tư số 09/2016/TT-BTC. Tiếp đến, năm 2020, có 72/84 công trình do Cục làm chủ đầu tư chậm nộp hồ sơ quyết toán, 52/84 công trình phê duyệt quyết toán chậm.
Còn tại Sở GTVT Điện Biên, công trình xử lý điểm đen tai nạn giao thông Km438+720, Km439+380, Km440+100 - Quốc lộ 6 đã nghiệm thu hoàn thành ngày 29/4/2020 nhưng lập báo cáo quyết toán hoàn thành công trình ngày 20/8/2021, như vậy việc lập báo cáo quyết toán chậm khoảng 11 tháng. Đối với Tổng cục Đường bộ Việt Nam, KTNN chỉ rõ tình trạng chậm thẩm tra, phê duyệt quyết toán hoàn thành công trình Sửa chữa nền, mặt đường và công trình trên Quốc lộ 1 đoạn Km236+150 - Km251+600 (tỉnh Hà Nam) là 9 tháng; chậm thẩm tra, phê duyệt quyết toán hoàn thành công trình Sửa chữa nền, mặt đường và rãnh thoát nước đoạn Km108 - Km111+812 Quốc lộ 2 (tỉnh Phú Thọ) là 2 tháng…
Nghiệm thu, thanh quyết toán chưa đảm bảo đúng quy định
Tại Cục QLĐB II, KTNN nêu rõ hồ sơ thị sát hiện trường lần đầu còn thiếu công tác điều tra về tình hình thời tiết, khí hậu và các yếu tố môi trường khác có ảnh hưởng đến an toàn giao thông. Có 2 hồ sơ khắc phục hậu quả thiên tại, bảo đảm giao thông bước 1 của Cục có ảnh chụp kèm theo hồ sơ chưa đầy đủ, chưa cắm biển lý trình để thể hiện ảnh chụp tại vị trí bị thiệt hại, hư hỏng. Biên bản xác minh thiệt hại lập tại hiện trường của Cục với Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi xảy ra thiệt hại nhưng lại gộp chung nhiều địa bàn cấp huyện trong 1 biên bản.
Đến thời điểm kiểm toán (tháng 11/2021), một số đơn vị chưa nộp ngân sách nhà nước theo Biên bản quyết toán năm 2020 số tiền 13,3 tỷ đồng. Sở GTVT Điện Biên chưa xem xét thực hiện thủ tục thu hồi, nộp khác số tiền gần 172 triệu đồng. Một số đơn vị chưa thu hồi nộp ngân sách nhà nước 835 triệu đồng đối với các công trình đã được giảm trừ khi phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành, như: Cục QLĐB I hơn 339 triệu đồng, Sở GTVT Thanh Hóa 33,5 triệu đồng và Sở GTVT Nghệ An hơn 462 triệu đồng.
Khi tổ chức nghiệm thu, thanh quyết toán, nội dung báo cáo định kỳ, báo cáo đột xuất của công tác quản lý đường, quản lý cầu tại một số đơn vị không được xây dựng vào công việc nghiệm thu, nghiệm thu xây dựng mức điểm đánh giá tối đa cao hơn quy định của Bộ GTVT. Tại Sở GTVT Thanh Hóa có tình trạng chấm điểm công tác bảo dưỡng thường xuyên không phù hợp: Tuần cầu chấm 3 điểm (trong khi quy định là 2 điểm); kiểm tra cầu 4 điểm (quy định 3 điểm); hồ sơ quản lý cầu 3 điểm (quy định 1 điểm). Tại Sở GTVT Hà Giang, công tác quản lý đường thực hiện chấm 15 điểm (trong khi quy định là 10 điểm); công tác an toàn giao thông 10 điểm (quy định 20 điểm); công tác nền đường, thoát nước 25 điểm (quy định 15 điểm); công tác cầu, công trình 10 điểm (quy định 15 điểm)… Cùng với đó, tại nhiều địa phương, hồ sơ quản lý đường bộ bảo dưỡng thường xuyên chưa cập nhật đầy đủ những diễn biến của công trình vào hồ sơ quản lý, các sơ đồ và mẫu biểu liên quan…
Công tác nghiệm thu, thanh quyết toán tại các công trình còn tính trùng, tính thừa khối lượng, đơn giá, định mức từ bước lập dự toán, khi ký kết hợp đồng cũng chưa được phát hiện nên qua kiểm toán đã giảm trừ hàng tỷ đồng. Công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra tuy được thực hiện thường xuyên nhưng còn một số tồn tại làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn kinh phí tại các đơn vị.
Tuy việc kiểm tra, thanh tra, giám sát được thực hiện thường xuyên, kịp thời, nhưng hồ sơ giai đoạn lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư, hồ sơ mời thầu, hợp đồng với nhà thầu; chủ đầu tư tiến hành nghiệm thu khi áp chưa đúng đơn giá… còn nhiều bất cập, làm giảm hiệu quả của việc sử dụng nguồn kinh phí chi cho các hoạt động kinh tế đường bộ tại các đơn vị.
Sở GTVT Nghệ An có công trình khắc phục bão lũ đảm bảo giao thông bước 1 chưa được giám sát kịp thời; Sở GTVT Thanh Hóa, Hà Giang lập kế hoạch thanh tra muộn so với quy định; Ban Quản lý dự án 4 chưa ban hành văn bản quy định chi tiết về chế độ kiểm tra, giám sát theo Quyết định số 652/QĐ-TCĐBVN ngày 07/3/2018 của Tổng cục Đường bộ Việt Nam./.
Tổng cục Đường bộ Việt Nam cần khẩn trương đôn đốc các đơn vị nộp ngân sách nhà nước theo Biên bản quyết toán năm 2020 số tiền 13,3 tỷ đồng và chấn chỉnh tình trạng chậm thẩm tra, phê duyệt quyết toán hoàn thành công trình.
.jpg "Nghiên cứu về dữ liệu lớn là tiền đề quan trọng để số hóa hoạt động kiểm toán")