KTNN khu vực I: Đưa ra nhiều kiến nghị kiểm toán quan trọng

Các kiến nghị về tăng thu thuế và các khoản thu khác đã có bước chuyển biến tích cực. So với năm 2016, các khoản thu về thuế và thu khác đã tăng gấp hơn 4 lần; kiến nghị xử lý về tài chính lĩnh vực đầu tư bằng 3,4% giá trị được kiểm toán, nếu tính cả kiến nghị khác là trên 4%.

Từ thực tiễn kiểm toán, KTNN khu vực I đã kiến nghị các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung 9 văn bản quy phạm pháp luật; kiến nghị các địa phương, đơn vị được kiểm toán khắc phục những hạn chế, thiếu sót trong quản lý, điều hành ngân sách, sử dụng tiền và tài sản nhà nước...
Đáng chú ý, đơn vị đã báo cáo lãnh đạo KTNN kiến nghị Quốc hội xem xét 1 nội dung chưa thống nhất giữa Luật Đất đai và Luật NSNN.

Trong năm 2017, KTNN khu vực I xác định kiểm toán việc quản lý sử dụng đất đai khu đô thị là nhiệm vụ trọng tâm, bởi đây là lĩnh vực khó, lần đầu tiên được thực hiện trên diện rộng. Đối tượng làm việc không chỉ có các cơ quan quản lý của địa phương trong lĩnh vực đất đai mà còn có cả các chủ đầu tư thực hiện dự án, chủ đầu tư được giao đất, trong đó chủ yếu là các tập đoàn, công ty tư nhân lớn. Do vậy, đơn vị nhận định, việc phối hợp trong cung cấp thông tin, tài liệu có thể gặp nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, nhờ bám sát chỉ đạo của lãnh đạo Ngành và sự nỗ lực, cố gắng của các Kiểm toán viên, các cuộc kiểm toán về việc quản lý, sử dụng đất đô thị đã đạt được kết quả khả quan. Những đánh giá, kết luận và kiến nghị đảm bảo đúng luật, được các cơ quan, đơn vị được kiểm toán và các chủ đầu tư dự án đồng thuận.

Qua kiểm toán, KTNN khu vực I đã nhận thấy nhiều bất cập trong quy hoạch xây dựng, xác định giá đất của các dự án khu đô thị. Cụ thể, về quy hoạch xây dựng, thực tế cho thấy, việc điều chỉnh quy hoạch của các dự án đa số theo xu hướng tăng chiều cao tầng, tăng diện tích sàn, chia nhỏ diện tích căn hộ hoặc bổ sung chức năng nhà ở vào các lô đất thương mại, văn phòng làm cho mật độ và số lượng dân số tăng. Chỉ tiêu quy hoạch của một số dự án không đảm bảo theo quy chuẩn xây dựng Việt Nam. Một số dự án được phê duyệt quy hoạch hoặc điều chỉnh quy hoạch với chiều cao tầng, hệ số sử dụng đất, chỉ tiêu dân số chưa phù hợp với định hướng quy hoạch chung của địa phương.

Trong xác định giá đất, KTNN khu vực I nhấn mạnh, việc xác định giá tiền sử dụng đất của tất cả các dự án được kiểm toán đều không qua đấu giá. Trong tính toán doanh thu phát triển, việc lựa chọn tài sản so sánh trong các Chứng thư thẩm định là giá cá biệt, không phải là giá bán bình quân tài sản, hay giá đại diện của tài sản là chưa phù hợp.

Liên quan đến tính toán chi phí phát triển, nhiều thông số tính toán chưa được quy định rõ ràng, đầy đủ (suất đầu tư, hệ số tầng hầm). Trong đó, khi xác định chi phí phát triển của dự án, việc thực hiện phân bổ chi phí tầng hầm theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng còn chưa phù hợp với nguyên tắc: “Số tầng nhà càng lớn thì hệ số phân bổ chi phí xây dựng tầng hầm phải càng nhỏ”.

Hơn nữa, Bộ Xây dựng chưa ban hành đầy đủ suất vốn đầu tư cho các công trình nên việc áp dụng suất vốn đầu tư, tính chi phí phát triển còn nhiều bất cập, chưa đảm bảo phù hợp, tương thích giữa các dự án. Do đó, KTNN khu vực I đã kiến nghị Bộ Xây dựng ban hành bổ sung đầy đủ suất đầu tư xây dựng của các công trình nhà chung cư, nhà hỗn hợp cao tầng có chiều cao lớn hơn 30 tầng; ban hành suất đầu tư riêng tính theo m2 sàn xây dựng cho các công trình hầm ngầm tại các khu đô thị làm cơ sở quản lý chi phí đầu tư, định giá đất.

Tại một số dự án còn xảy ra tình trạng các thông số tính diện tích được nhà đầu tư tính theo mật độ xây dựng và chiều cao tầng trong quy hoạch được duyệt, sau đó, quá trình thực hiện dự án có sự điều chỉnh, thay đổi các thông số làm tăng giá trị tiền sử dụng đất. Tuy nhiên, các chủ đầu tư chưa báo cáo với các cơ quan chức năng và các cơ quan chức năng cũng chưa kiểm tra, xác định nghĩa vụ tài chính bổ sung theo quy định.

Việc xác định giá đất của một số dự án còn kéo dài, làm chậm thu nộp tiền sử dụng đất vào NSNN. Nếu tính toán để phạt do chậm xác định giá đất thì số tiền phạt tính cho các dự án được KTNN khu vực I kiểm toán lên tới hơn 1.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, thời điểm xác định giá đất còn bất cập, có dự án đã dừng triển khai khi chưa bắt đầu dự án một thời gian dài, khi được phép triển khai thực hiện, không được liên ngành xác định lại nghĩa vụ tài chính của dự án, điều đó có thể làm giảm số tiền sử dụng đất nộp NSNN. Một số dự án trong quá trình thực hiện được chấp thuận điều chỉnh quy hoạch, thay đổi mục đích sử dụng đất làm tăng giá trị tiền sử dụng đất nhưng cũng chưa được địa phương xác định nghĩa vụ tài chính bổ sung.

Đặc biệt, một số dự án đã giao đất nhưng địa phương chưa xác định đầy đủ nghĩa vụ tài chính cho toàn bộ các diện tích đất giao. Căn cứ vào hồ sơ thực tế tại thời điểm kiểm toán, KTNN khu vực I đã kiến nghị một phần diện tích phải xác định nghĩa vụ tài chính để nộp NSNN trên 800 tỷ đồng...

Bên cạnh đó, KTNN khu vực I kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu, chỉnh sửa những bất cập về hướng dẫn xác định giá đất theo phương pháp thặng dư tại Thông tư số 36/2014/TT-BTNMT đối với việc quy đổi về giá trị hiện tại.