Nhiều áp lực
Theo thống kê của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH), lao động Việt Nam đang có mặt ở hơn 40 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới, trong đó, lực lượng lao động nữ đi xuất khẩu lao động cũng chiếm số lượng khá lớn.
Để bảo vệ lao động đi làm việc ở nước ngoài, đã có nhiều chính sách được ban hành, trong đó phải kể đến Luật Người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Mặc dù vậy, khi tham gia thị trường lao động nước ngoài, lao động nữ di cư phải đối mặt với nhiều thách thức và rào cản.
Theo Báo cáo của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), lao động nữ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng tuy chỉ chiếm khoảng 30% nhưng lại đóng góp tới 50% lượng kiều hối… Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, phụ nữ Việt Nam ra nước ngoài làm việc phải đối mặt với nhiều thách thức và rào cản hơn nam giới.
Chia sẻ về những khó khăn khi đi làm việc ở Nhật Bản, chị Nguyễn Thị Thủy (Hà Giang) cho biết, là phụ nữ nên ngay từ đầu, khi quyết định đi làm việc ở nước ngoài, chị chọn doanh nghiệp uy tín để nộp hồ sơ. Tuy nhiên, sang bên đó, chị cũng gặp không ít khó khăn về ngôn ngữ, bỡ ngỡ vì phong tục tập quán. Hơn nữa, chị phải mất 1 năm mới dám đăng ký làm thêm vì chưa thông thuộc đường phố, nơi ở nên lo sợ những rủi ro khi đi làm về muộn.
Đề cập về những khó khăn của lao động nữ di cư, bà Nguyễn Thị Minh Hương - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam - cho biết, khi tham gia thị trường lao động nước ngoài, lao động nữ di cư phải đối mặt với nhiều thách thức và rào cản hơn so với nam giới.
Trước khi đi lao động ở nước ngoài, lao động nữ có xu hướng ít được tiếp cận thông tin tuyển dụng, hạn chế trong việc được đào tạo an toàn, hiệu quả và di cư hợp pháp. Các nội dung đào tạo trước khi ra nước ngoài chưa quan tâm đến các vai trò giới đặc thù của phụ nữ.
Trong quá trình lao động ở nước ngoài, kết quả một số nghiên cứu cho thấy, lao động nữ có điều kiện lao động nặng nhọc, điều kiện sống khó khăn, có nguy cơ bị lạm dụng, bị bóc lột, xâm hại tình dục. Họ có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm hỗ trợ pháp lý, nảy sinh tâm lý cô đơn, sợ hãi.
Sau khi trở về quê nhà, lao động nữ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm cơ hội việc làm, khó có thể phát huy được tay nghề. Tình trạng khá phổ biến là lao động di cư ít nhiều học được kỹ năng chuyên môn trong quá trình lao động ở nước ngoài (70%) nhưng lại ít được áp dụng ở quê nhà khi trở về (3%)… Khi hồi hương, lao động nữ di cư còn có thể phải đối mặt với các rạn nứt trong hôn nhân và gia đình, thậm chí cả bạo lực gia đình.
Cần thêm dịch vụ hỗ trợ di cư an toàn
Để hỗ trợ, bảo vệ lao động nữ di cư, theo bà Lê Hồng Việt - Học viện Phụ nữ Việt Nam, bên cạnh khung chính sách, pháp luật của Nhà nước và địa phương, vấn đề truyền thông, nâng cao nhận thức cho lao động nữ di cư; khâu tư vấn, giới thiệu hỗ trợ việc làm; vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong hỗ trợ lao động nữ hồi hương rất quan trọng.
Còn theo bà Vũ Hồng Minh - Phó Giám đốc Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước, Bộ LĐTBXH, cần tăng cường phối hợp giữa các Bộ, ban ngành và các tổ chức, đơn vị để thực thi, giám sát việc thực thi Luật và các chính sách mới trong thực tiễn cuộc sống; đẩy mạnh thông tin tuyên truyền để người lao động hiểu rõ được quyền lợi đi kèm trách nhiệm và nghĩa vụ của mình, đặc biệt là chị em phụ nữ vùng sâu, xa, có hoàn cảnh khó khăn. Cần thông tin rộng rãi địa chỉ, số điện thoại các cơ quan, đơn vị hỗ trợ để giải quyết nhanh chóng các vấn đề cấp thiết cho phụ nữ di cư lao động ở nước ngoài; chia sẻ các điển hình tốt, các kinh nghiệm trong việc hỗ trợ, bảo hộ công dân giữa các nước gửi lao động.
Là một tổ chức xã hội chuyên trợ giúp cho lao động di cư trong và ngoài nước, bà Nguyễn Thu Giang - Phó Giám đốc Viện Phát triển sức khỏe Cộng đồng ánh sáng (Light) - cho rằng, bên cạnh việc phối hợp với các tổ chức trong nước và quốc tế triển khai nhiều hoạt động phòng, chống bạo lực gia đình và mua bán người dựa vào cộng đồng, cần có thêm các dịch vụ hỗ trợ ban đầu cho phụ nữ di cư hồi hương, tăng cường nhận thức về di cư an toàn và khả năng ứng phó cho lao động nữ di cư.
Ở góc độ người đã từng ra nước ngoài làm việc, chị Lê Thị Xuyến (Thanh Hóa) cho rằng, các ngành, các cấp tiếp tục quan tâm đến công tác tập huấn, tuyên truyền pháp luật lao động, công khai rộng rãi thông tin về doanh nghiệp có giấy phép đưa người lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc. Chính quyền địa phương khi giới thiệu các công ty tư vấn xuất khẩu lao động cần quan tâm hơn nữa đến việc lựa chọn các công ty uy tín tư vấn cho người lao động.../.
