Chương trình xây dựng nông thôn mới đã làm thay đổi bộ mặt nhiều vùng quê. Ảnh: TS
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Trần Thanh Nam, đến nay, cả nước đã có 1.965 xã đạt chuẩn NTM, chiếm 22% tổng số xã của cả nước, tăng gần 5% so với cuối năm 2015; 23 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn NTM, tăng thêm 8 huyện so với cuối năm 2015. Bình quân cả nước đạt 13,0 tiêu chí/xã, tăng 8,3 tiêu chí so với năm 2010 khi bắt đầu thực hiện Chương trình và 3,0 tiêu chí so với cùng kỳ năm 2015. Trong năm 2016, cả nước đã huy động được khoảng 263.127 tỷ đồng để thực hiện Chương trình, trong đó ngân sách Trung ương bố trí 7.374 tỷ đồng.
Qua 5 năm thực hiện, Chương trình đã tạo ra đột phá lớn trong phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, làm thay đổi bộ mặt nông thôn, phát huy được dân chủ, vai trò của tổ chức Đảng, chính quyền và quan trọng hơn là nâng cao đời sống cư dân nông thôn. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt làm được, Chương trình cũng bộc lộ những hạn chế nhất định. Điển hình như đến nay cả nước có 42,4% số xã đạt tiêu chí môi trường nhưng theo đánh giá, trong 19 tiêu chí, chất lượng đạt chuẩn tiêu chí môi trường chưa thực sự bền vững. Đây là vấn đề bức xúc của xã hội, kể cả đối với huyện, xã đạt chuẩn NTM.
Cùng với đó, hiện nay tình trạng nợ đọng trong xây dựng NTM tại nhiều địa phương đang là vấn đề lớn, vẫn chưa có giải pháp xử lí dứt điểm. Tính đến nay, tổng số nợ đọng tại 52 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khoảng 15.212 tỷ đồng. Các địa phương có số nợ cao gồm: Bắc Ninh (hơn 613 tỷ đồng), Thanh Hóa, Nghệ An (mỗi tỉnh hơn 500 tỷ đồng), Hà Nam, Hưng Yên, Quảng Bình (mỗi tỉnh hơn 200 tỷ đồng)…
Để giải quyết vấn đề này, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho biết, ngày 15/6/2016, Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương đã thành lập 3 đoàn công tác liên ngành đi khảo sát kỹ tại một số địa phương tập trung vào các tỉnh ở 3 khu vực cơ mức nợ đọng cao nhất là Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung bộ và miền núi phía Bắc để nắm bắt tình hình và có cơ sở tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương xem xét, tìm biện pháp xử lý dứt điểm tình trạng này.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh, nợ đọng xây dựng cơ bản có nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan, do đó đề nghị các Bộ, ngành, địa phương cần có giải pháp hợp lý, không nên xử lý “cào bằng”, mà chỉ xử lý những công trình, dự án có tiêu cực, bảo đảm vừa chấn chỉnh được thực trạng này vừa phát triển được Chương trình. Dự kiến, tới đây, Chính phủ sẽ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về xử lý nợ đọng xây dựng cơ bản trong NTM.
Tập trung vào các xã khó khăn
Theo mục tiêu đặt ra của Chương trình, đến cuối năm 2016, cả nước phấn đấu có khoảng 25% số xã và 30-35% huyện được công nhận đạt chuẩn NTM; số tiêu chí bình quân tại các xã trong cả nước tăng thêm 1,12 tiêu chí so với năm 2015; số xã đạt dưới 10 tiêu chí còn khoảng 25%.
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát nhấn mạnh, để đạt mục tiêu trên, các địa phương cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện các mục tiêu kế hoạch năm 2016 phù hợp với định hướng thực hiện chương trình giai đoạn 2016-2020. Cụ thể, tập trung hoàn thiện các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu trên địa bàn xã, nhất là đối với xã nghèo, xã đặc biệt khó khăn; thúc đẩy phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và thích ứng với biến đổi khí hậu. Đồng thời, có giải pháp, cơ chế chính sách để cải thiện một bước về môi trường nông thôn một cách toàn diện.
Nhằm đẩy mạnh thực hiện xây dựng NTM thời gian tới, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu các Bộ, ngành đưa nội dung thực hiện NTM vào chương trình công tác cho 5 năm tới, phát huy tính chủ động, sáng tạo của mỗi Bộ để nâng cao chất lượng thực hiện Chương trình; tập trung rà soát, hoàn thiện bộ tiêu chí quốc gia NTM cho cả cấp huyện và xã. Theo đó, Bộ NN&PTNT sớm trình Thủ tướng Chính phủ Khung của bộ tiêu chí này về số lượng các tiêu chí, làm rõ hơn nội hàm của các tiêu chí, nhất là đối với các tiêu chí “mềm” liên quan tới sinh kế, việc làm, thu nhập và đời sống tinh thần của cư dân nông thôn. Đặc biệt là tăng cường thẩm quyền của cấp tỉnh khi xây dựng chất lượng của các tiêu chí để phù hợp với điều kiện của mỗi vùng miền, mỗi địa phương.
Trong giai đoạn 2016-2020, Chương trình phải tập trung vào những vùng khó khăn như hơn 300 xã mới đạt dưới 5 tiêu chí và hơn 400 xã biên giới, bãi ngang; tiếp tục nâng bình quân số tiêu chí NTM của các xã trên cả nước. Đối với các xã đã đạt chuẩn NTM của giai đoạn trước, Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ, địa phương có biện pháp củng cố, phát huy các giá trị đã đạt được để trở thành NTM kiểu mẫu cho các xã khác tham khảo, thực hiện. Ngoài ra, cần việc rà soát, hướng dẫn bổ sung lại các quy hoạch về sản xuất, dân cư, hạ tầng… phù hợp với quy hoạch của tỉnh, vùng để NTM không phải là phép cộng cơ học của các tiêu chí.
PHÙNG NGUYÊN
