Quy định cụ thể nội dung cốt lõi trong quản lý nhà nước về tài sản số

Thiết lập cơ chế quản lý, giám sát, phòng ngừa rủi ro

Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết: Liên quan đến vấn đề tài sản số, qua thảo luận, có ý kiến cho rằng, cần xây dựng một khung pháp lý tài sản số quy định chi tiết các vấn đề cốt lõi, xác định ngay các nội dung phải thực hiện (quyền tài sản, quyền sở hữu, giao dịch, bảo mật, trách nhiệm, giải quyết tranh chấp, quản lý rủi ro)..., vừa đảm bảo tính thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành và thông lệ quốc tế; đồng thời thiết lập cơ chế quản lý, giám sát, phòng ngừa rủi ro.

Đồng thời, làm rõ tài sản số có thể sử dụng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư hay không; đề nghị làm rõ nội hàm, tiêu chí phân loại tài sản số.

Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, theo Dự thảo Luật, tài sản số đã được xác định là tài sản theo pháp luật dân sự hiện hành. Quyền tài sản, quyền sở hữu, giao dịch, bảo mật, trách nhiệm, giải quyết tranh chấp, quản lý rủi ro … đã được điều chỉnh theo quy định của pháp luật hình sự, pháp luật về phòng, chống tham nhũng, chống rửa tiền và pháp luật có liên quan.

Do vậy, nhằm bảo đảm tính khả thi, linh hoạt và ổn định của hệ thống pháp luật, Dự thảo Luật chỉ quy định mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ quy định cụ thể cho phù hợp với thực tiễn phát triển.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH), Dự thảo Luật đã quy định cụ thể hơn một số nội dung cốt lõi trong quản lý nhà nước về tài sản số.

Bao gồm: việc tạo lập, phát hành, lưu trữ, lưu ký, chuyển giao, xác lập quyền sở hữu tài sản số; quyền, nghĩa vụ của các bên đối với hoạt động có liên quan đến tài sản số; biện pháp bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng; phòng, chống rửa tiền, khủng bố; thanh tra, kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến tài sản số; điều kiện kinh doanh đối với hoạt động cung cấp dịch vụ tài sản mã hoá; phát hành tài sản mã hoá;...).

Dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết về thẩm quyền, quản lý đối với tài sản số trong lĩnh vực chuyên ngành phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Thảo luận tại Phiên họp, các ĐBQH tán thành việc Dự thảo Luật đã quy định cụ thể hơn một số nội dung cốt lõi trong quản lý nhà nước về tài sản số.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) cho biết, khoản 1 Điều 49 Dự thảo Luật quy định “Tài sản số là tài sản theo quy định tại Bộ luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử”.

Đại biểu đề nghị bổ sung cụm từ “có tính độc nhất hoặc có thể thay thế” vào sau cụm từ “được thể hiện dưới dạng dữ liệu số” bởi đây là tính chất quan trọng của tài sản số, ảnh hưởng trực tiếp đến các tài sản số hoá được giao dịch, sử dụng và định giá.

“Tính độc nhất tạo ra sự khan hiếm và giá trị riêng biệt cho từng loại tài sản, còn tính có thể thay thế cho phép dễ dàng trao đổi và sử dụng tài sản như một đơn vị tiền tệ, tạo ra tính thanh khoản và thúc đẩy các giao dịch thương mại, làm nên nền tảng cho các ứng dụng phi tài chính tập trung”- Đại biểu nói.

Làm rõ tiêu chí để phân loại tài sản số

Cùng quan tâm vấn đề này, đại biểu Đồng Ngọc Ba (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định) nhận định, tiêu chí để phân loại tài sản số, tài sản ảo và tài sản mã hoá như tại Dự thảo Luật là chưa hợp lý.

“Đối với tài sản ảo, việc lấy tiêu chí “có thể được dùng để trao đổi hoặc đầu tư” để phân biệt với các tài sản số khác là không thuyết phục, không thể lấy mục đích đầu tư hoặc trao đổi để phân loại các tài sản số khác” - đại biểu dẫn chứng; đồng thời đề nghị, cần căn cứ vào các tính chất phổ biến để khái quát những tiêu chí về mặt kỹ thuật nhằm phân biệt 3 nhóm tài sản số là tài sản ảo, tài sản mã hoá và các tài sản số khác, từ đó có cơ chế quản lý cho phù hợp.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh) cũng nhận xét, Dự thảo chỉ mới đưa ra định nghĩa chung về tài sản số, chưa có phân loại chi tiết các loại tài sản số. Một số khái niệm có tính chất pháp lý đặc thù như dữ liệu cá nhân, mã nguồn phần mềm, nội dung số thì chưa được phân biệt rõ ràng trong chế định về tài sản.

Đại biểu đề xuất bổ sung quy định phân loại tài sản số theo các nhóm: Một là, dữ liệu số có thể định danh cá nhân gắn với quyền riêng tư được điều chỉnh bởi pháp luật dữ liệu cá nhân.

Hai là, dữ liệu phi cá nhân gồm dữ liệu đã được phi cá nhân hóa hoặc không gắn danh tính con người có thể chia sẻ, lưu trữ, kinh doanh.

Ba là, phần mềm và mã nguồn bao gồm phần mềm thương mại, mã nguồn mở, các thuật toán mô hình AI có thể cấp phép hoặc chuyển giao.

Bốn là, nội dung số có tính chất sở hữu trí tuệ như ảnh, video, âm thanh, sách điện tử có thể là tài sản vô hình định giá được.

Năm là, tài sản số có thể định giá được bao gồm NFT, tài sản số trên nền tảng Blockchain, dữ liệu huấn luyện AI, mô hình AI đã được kiểm định.

“Việc bổ sung này sẽ góp phần làm rõ phạm vi điều chỉnh và cơ chế bảo hộ, chuyển nhượng, định giá, giúp định hình rõ trách nhiệm, nghĩa vụ thuế bảo mật và pháp lý với từng loại tài sản, làm cơ sở xây dựng quy định về kế toán” - đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh.