Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp FDI trong mua bán hàng hóa

Chuyển biến lớn trong cấp phép

Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, tổng hợp báo cáo từ các Sở Công Thương cho thấy, sau 7 năm thực hiện Nghị định số 09/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết Luật Thương mại và Luật Quản lý ngoại thương về hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa của nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, việc cấp phép đã có bước chuyển biến lớn.

Đến nay, trên toàn quốc đã thực hiện cấp mới hơn 1.370 Giấy phép kinh doanh thực hiện hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa của nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài tại Việt Nam; đồng thời điều chỉnh trên 1.700 Giấy phép; cấp lại gần 50 Giấy phép và thu hồi hơn 30 Giấy phép.

Liên quan đến việc cấp, điều chỉnh, cấp lại, gia hạn, thu hồi Giấy phép thành lập cơ sở bán lẻ, các Sở Công Thương đã thực hiện đúng quy định, về cơ bản đảm bảo thời hạn xử lý; trường hợp có khó khăn, vướng mắc đã kịp thời báo cáo Bộ phối hợp hỗ trợ, hướng dẫn để tháo gỡ cho doanh nghiệp. Hình thức của các cơ sở bán lẻ chủ yếu là siêu thị, đại siêu thị, cửa hàng chuyên doanh về thời trang, mỹ phẩm, hàng tiêu dùng.

Theo Vụ Thị trường trong nước, Nghị định số 09/2018/NĐ-CP giúp các địa phương có thể quản lý tốt việc lập và mở rộng cơ sở bán lẻ của doanh nghiệp FDI, vừa bảo vệ và tạo sức ép cạnh tranh lành mạnh hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước vươn lên với nhiều chuỗi, thương hiệu lớn như Hệ thống Winmart, Winmart+, Coop Mart, Hapro Mart, BRG Mart, Điện máy xanh, Media Mart, Thế giới di động, FPT shop…

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ, trong quá trình thực hiện kiểm tra, giám sát, quản lý sau cấp phép, các Sở Công Thương đều lập kế hoạch và tiến hành kiểm tra các tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài có hoạt động trong lĩnh vực mua bán hàng hóa và hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa (ngoại trừ năm 2020, 2021 - do ảnh hưởng của dịch Covid-19).

Thực tiễn triển khai Nghị định số 09/2018/NĐ-CP cho thấy phản ứng tốt từ các địa phương và cộng đồng doanh nghiệp. Cộng đồng doanh nghiệp FDI cũng đánh giá cao về sự công khai, minh bạch, mức độ cải cách hành chính. Các cơ quan quản lý địa phương đánh giá tích cực về sự phù hợp với yêu cầu quản lý.

Lý giải nguyên nhân, lãnh đạo Bộ Công Thương nhấn mạnh, Nghị định đã có nhiều điểm thông thoáng, mở cửa sâu và rộng hơn so với cam kết chung trong khuôn khổ WTO, cũng như quy định có liên quan tại Nghị định số 23/2007/NĐ-CP. Cụ thể như bãi bỏ việc cấp phép kinh doanh đối với quyền xuất khẩu, nhập khẩu, phân phối bán buôn và các dịch vụ thương mại đã cam kết mở cửa thị trường trong các hiệp định thương mại song phương và đa phương.

Theo các doanh nghiệp, việc không phải xin ý kiến Bộ Công Thương đã tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thực hiện phân phối bán lẻ các mặt hàng tiêu dùng thông thường. Các trường hợp trước đây được xem xét, cấp phép thí điểm thì Nghị định số 09/2018/NĐ-CP đã quy định tiêu chí, điều kiện cụ thể để cấp phép, như nhập khẩu và phân phối bán buôn mặt hàng dầu mỡ bôi trơn; các dịch vụ thương mại cho thuê hàng hóa, xúc tiến thương mại, trung gian thương mại, thương mại điện tử, đấu thầu hàng hóa dịch vụ, cũng như một số phân ngành của dịch vụ logistics; quyền phân phối bán lẻ các mặt hàng gạo, đường, sách báo - tạp chí, vật phẩm ghi hình tại các siêu thị, cơ sở bán lẻ.

Thực hiện theo các quy định trên, số lượng hồ sơ của doanh nghiệp thuộc diện phải xin ý kiến của Bộ Công Thương sau khi thực hiện theo Nghị định số 09/2018/NĐ-CP đã giảm hơn 90% so với trước đó. Đây là điểm tích cực trong quá trình đổi mới công tác quản lý nhà nước.

Đáng chú ý, các quy định và tiêu chí kiểm tra nhu cầu kinh tế đối với việc cấp phép thành lập cơ sở bán lẻ quy mô lớn, thành lập các chuỗi bán lẻ được củng cố hơn trước. Trong đó đặc biệt quy định thắt chặt hơn việc mua bán cổ phần chuỗi phân phối của các doanh nghiệp trong nước.

Cùng với những chuyển biến tích cực này, việc phân cấp phân quyền cũng được đẩy mạnh thông qua việc giao thẩm quyền cấp phép từ cơ quan quản lý đầu tư địa phương sang Sở Công Thương.

Bổ sung, hoàn thiện những điểm còn bất cập

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chia sẻ, đến nay, việc thực hiện Nghị định trong thực tiễn cũng bộc lộ nhiều điểm cần bổ sung, hoàn thiện.

Thứ nhất là để kịp thời cập nhật một số cam kết mở cửa thị trường của Việt Nam theo các hiệp định thương mại tự do đa phương mà Việt Nam đã ký kết thời gian qua.

Thứ hai là bổ sung, hoàn thiện các quy định về giải thích khái niệm và phạm vi thực hiện của các hoạt động bán buôn, bán lẻ, đại lý bán hàng và đại lý hoa hồng, quyền xuất khẩu và việc thực hiện quyền xuất khẩu, quyền phân phối và việc thực hiện quyền phân phối, cách ghi hàng hóa trên Giấy phép kinh doanh (theo nhóm hàng, tên hàng hay theo mã HS), cơ sở bán lẻ, cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini.

Thứ ba là một số quy định tại các điều khoản, nội dung của Nghị định còn dễ gây nhầm lẫn hoặc chưa đảm bảo thống nhất với nội dung quy định tại các Biểu mẫu ban hành kèm theo nên cần hoàn chỉnh, thống nhất lại.

Cùng với đó, do bối cảnh pháp luật về đầu tư có sự thay đổi, nhất là những quy định mới về ngành, nghề và điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài và một số quy định cần được bổ sung, điều chỉnh nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước hiện nay.

Người đứng đầu Bộ Công Thương cho biết, dựa trên kết quả thực tế và yêu cầu nhiệm vụ phân định thẩm quyền, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp, Bộ Công Thương đã kiến nghị ban hành Nghị định thay thế Nghị định số 09/2018/NĐ-CP.

Trong đó, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục cụ thể hóa các chủ trương, định hướng của Đảng, chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; đồng thời hoàn thiện hành lang pháp lý theo hướng nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh công khai, minh bạch cho hoạt động của doanh nghiệp nước ngoài nhằm tăng thu hút đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống người dân.

Theo các chuyên gia, việc bổ sung, hoàn thiện cũng nhằm đảm bảo thực thi đầy đủ, nghiêm túc, kịp thời các cam kết quốc tế có liên quan về mở cửa thị trường; tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương và triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp kết hợp hậu kiểm; hoàn thiện cơ chế, cơ sở hạ tầng để thực hiện chế độ báo cáo, trao đổi dữ liệu nhằm nâng cao hiệu quả giám sát; tạo cơ chế áp dụng cơ chế theo dõi đặc biệt khi cần thiết.

Đồng thời, theo Bộ Công Thương, cần hài hòa, đồng bộ các quy định quản lý đối với hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa với các quy định quản lý chuyên ngành; tạo cơ chế mở, linh hoạt, cho phép kịp thời quản lý các lĩnh vực dịch vụ, hoạt động thương mại, phù hợp với cam kết quốc tế và xu thế phát triển mới./.