Đây là thông tin được các đại biểu đề cập tại Diễn đàn “Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung bộ” diễn ra sáng 6/8 tại tỉnh Nghệ An theo hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Chương trình do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo thực hiện, một số đơn vị thuộc Bộ phối hợp tổ chức.
Diễn đàn hướng tới mục tiêu hình thành chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ nông sản có lợi thế, qua đó nâng cao giá trị gia tăng, mở rộng thị trường và quảng bá đặc sản vùng miền.
Với hàng triệu hecta đất nông lâm nghiệp, Bắc Trung bộ từ lâu được xác định là vùng trọng điểm trong chiến lược phát triển nông nghiệp quốc gia. Trong giai đoạn 2020-2025, các địa phương như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa… đã xây dựng các đề án phát triển nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu, góp phần cải thiện thu nhập và thay đổi diện mạo nông thôn.
Tại Diễn đàn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Đệ cho biết, Nghệ An xác định nông nghiệp tiếp tục đóng vai trò quan trọng. Các sản phẩm chủ lực như chè, dứa và cây ăn quả có múi (cam, chanh, quýt, bưởi) sẽ được ưu tiên phát triển.
Hiện tại, tỉnh đang sở hữu hàng nghìn hecta diện tích các loại cây trồng này và đặt mục tiêu mở rộng diện tích trồng dứa tập trung lên khoảng 5.000 ha.
“Tỉnh sẽ áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng cao như VietGAP, GlobalGAP nhằm xây dựng các vùng nguyên liệu an toàn, đáp ứng nhu cầu cả thị trường trong nước và quốc tế” - ông Đệ thông tin.
Tuy vậy, ông Đệ cũng chỉ ra những hạn chế còn tồn tại như sản xuất nông nghiệp của tỉnh vẫn chưa có quy mô lớn và chuỗi giá trị ổn định. Các sản phẩm chế biến còn thô sơ, giá trị thấp và hoạt động tiêu thụ còn thiếu bền vững, dẫn đến tình trạng tồn đọng nông sản cục bộ. Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu, cải thiện mẫu mã sản phẩm và liên kết vùng vẫn còn nhiều hạn chế.
Để khắc phục những vấn đề này, Nghệ An đã đề ra một chiến lược gồm nhiều giải pháp trọng tâm. Tỉnh sẽ tập trung quy hoạch vùng sản xuất, thực hiện tích tụ đất, xác định các sản phẩm chủ lực để mở rộng sản xuất theo chuỗi giá trị và nâng cao chất lượng.
Ngoài ra, việc thu hút đầu tư vào chế biến sâu, xây dựng thương hiệu sản phẩm và tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại cũng sẽ được đẩy mạnh.
Là vùng sản xuất cây ăn quả có múi chủ lực của miền Bắc, các tỉnh Bắc Trung bộ như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Huế hiện đối mặt với tình trạng suy thoái nghiêm trọng. Diện tích trồng cam tại Nghệ An giảm từ hơn 5.400 ha xuống còn 2.500 ha; hàng trăm hecta bưởi Thanh Trà ở Huế bị chết trắng. Nhiều vườn cây không cho thu hoạch, trái rụng sớm, chất lượng kém, khiến người dân nản lòng.
Nguyên nhân, theo TS Nguyễn Thị Bích Ngọc - Phó Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật là do giống cây trồng kém chất lượng, đất đai bị thoái hóa vì lạm dụng phân bón hóa học, và dịch bệnh như vàng lá Greening hoành hành. Cùng với đó, mô hình sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết chuỗi và đầu ra bấp bênh khiến người dân không dám đầu tư cải tạo vườn. Biến đổi khí hậu càng làm tình hình trầm trọng hơn khi cây trồng dễ bị stress sinh lý và nhiễm sâu bệnh.
Cho rằng cây dứa có tiềm năng cạnh tranh vượt trội, không chỉ với các cây trồng truyền thống trong vùng mà còn trên thị trường quốc tế, song ông Đinh Cao Khuê - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao cũng chỉ ra thực trạng khai thác mặt hàng này cho xuất khẩu chưa tương xứng với tiềm năng; còn tình trạng manh mún, tự phát trong sản xuất.
Để khắc phục những rào cản, thúc đẩy phát triển các ngành hàng tiềm năng này, đề nghị chính quyền địa phương có chính sách hỗ trợ nông dân, đặc biệt trong giai đoạn đầu trồng thử nghiệm cây trồng hoặc giống mới.
“Chúng tôi sẵn sàng đồng hành, bao tiêu sản phẩm cho bà con, nhưng rất cần vai trò hỗ trợ từ Nhà nước để giảm thiểu rủi ro cho nông dân trong giai đoạn đầu chuyển đổi” - ông Khuê nói thêm.
