Vận dụng cơ chế đặc thù, bảo đảm vật liệu cho các dự án cao tốc trọng điểm

Trữ lượng không thiếu nếu có sự điều phối hợp lý

Báo cáo tại cuộc làm việc của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà với lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương về cung cấp nguồn vật liệu đắp nền đường cho các dự án giao thông trọng điểm vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) chiều 05/9, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cho biết, khó khăn lớn nhất hiện nay trong việc bảo đảm tiến độ các dự án cao tốc ở ĐBSCL là thiếu vật liệu đắp nền.

Mặc dù trữ lượng cát đắp nền đủ đáp ứng nhu cầu cho các dự án, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) đã chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT làm việc với các địa phương và có các văn bản hướng dẫn nhưng việc triển khai các thủ tục nâng công suất mỏ đang khai thác, giao mỏ mới cho nhà thầu theo cơ chế đặc thù của các địa phương còn chậm; việc cung cấp cát của các chủ mỏ còn chậm, chưa đáp ứng tiến độ yêu cầu; các tỉnh chưa xác định được đủ nguồn cung cấp…

Giám đốc Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận - ông Trần Văn Thi - cho hay, năm 2023, Dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau có tổng nhu cầu là 9,1 triệu m3 được cung cấp từ các mỏ cát của tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long nhưng đến thời điểm hiện tại, các địa phương có văn bản cung cấp 1,47 triệu m3, nhà thầu tiếp nhận thực tế được 0,48 triệu m3, khối lượng còn lại các tỉnh chưa có kế hoạch khai thác cụ thể hoặc đang triển khai thủ tục để giao mỏ.

Các dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng; Cao Lãnh - An Hữu, Mỹ An - Cao Lãnh đã được địa phương cân đối đủ nguồn vật liệu đắp nền đường nhưng chưa có kế hoạch khai thác, cung cấp cụ thể hoặc chờ dự án đang triển khai các thủ tục chuẩn bị đầu tư nên chưa thực hiện các thủ tục khai thác mỏ.

Đại diện Bộ GTVT cho biết, việc triển khai cơ chế đặc thù về cấp Giấy phép khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ dự án hạ tầng giao thông quan trọng quốc gia thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội chỉ được áp dụng trong 2 năm 2022 và 2023. Do vậy, nếu các chủ đầu tư, địa phương không sớm hoàn thiện các thủ tục để cấp phép cho nhà thầu đủ trữ lượng theo nhu cầu trong năm 2023 thì tiến độ triển khai các dự án sẽ bị ảnh hưởng lớn.

Thứ trưởng Bộ TNMT Trần Quý Kiên khẳng định, trữ lượng vật liệu đắp nền ở ĐBSCL không thiếu nếu có sự điều phối hợp lý. Thậm chí, một số tỉnh được đánh giá có trữ lượng thấp hoặc không cấp phép khai thác mỏ mới trong nhiều năm như Sóc Trăng, Tiền Giang đã chủ động khảo sát, đánh giá trữ lượng vật liệu san lấp để phục vụ dự án cao tốc đi qua địa bàn.

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Phạm Thiện Nghĩa, sự chậm trễ trong việc cấp phép, gia hạn, nâng công suất khai thác mỏ có trách nhiệm của địa phương, các Bộ, ngành và cả nhà thầu khi triển khai việc rút ngắn quy trình giao trực tiếp mỏ.

Trong khi đó, Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Nguyễn Thanh Bình cho rằng, vướng mắc lớn nhất trong cơ chế giao mỏ cho nhà thầu là khả năng, kinh nghiệm khai thác để không ảnh hưởng đến môi trường, gây sạt lở. "Nên chăng nhà thầu, địa phương cần ngồi lại để có cơ chế phối hợp với địa phương lựa chọn các doanh nghiệp có uy tín, kinh nghiệm trong khai thác mỏ" - ông Bình đề xuất.

Trong tháng 9/2023, phải đưa những mỏ mới vào hoạt động

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, cần xây dựng hệ thống quan trắc, đánh giá tác động môi trường tổng thể làm cơ sở cấp phép khai thác mỏ; nhà thầu nhận mỏ có thể hợp tác với doanh nghiệp có uy tín, kinh nghiệm khai thác và chịu trách nhiệm toàn diện đối với việc sử dụng nguồn vật liệu được khai thác đúng mục đích.

Bên cạnh đó, xem xét phương án sử dụng nguồn vật liệu san lấp từ các dự án nạo vét, khơi thông luồng lạch phục vụ dự án cao tốc trên cơ sở đánh giá tác động môi trường kỹ càng; lập Tổ giám sát liên ngành đối với các mỏ phục vụ dự án cao tốc trọng điểm quốc gia, không để thất thoát ra bên ngoài…

Đánh giá cao cam kết, chủ động của các địa phương để thực hiện đúng chỉ tiêu bảo đảm nguồn vật liệu san lấp cho các dự án cao tốc, ưu tiên theo tiến độ, Phó Thủ tướng yêu cầu các sở: TNMT, Xây dựng, GTVT phải làm tốt hơn nữa vai trò tham mưu cho lãnh đạo địa phương khi vận dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép, gia hạn, nâng công suất khai thác mỏ, trong đó có những mỏ đã hết hạn nhưng trữ lượng vẫn còn hoặc quy hoạch mỏ đã hết hạn.

"Trữ lượng các mỏ không thiếu nhưng các địa phương, nhà thầu đang thiếu sự phối hợp, chưa hiểu cặn kẽ, đầy đủ quy định pháp lý, chưa đủ năng lực đánh giá tác động môi trường đối với những mỏ lớn để đưa ra phương án khai thác phù hợp, bảo vệ môi trường, chống sạt lở" - Phó Thủ tướng chỉ rõ.

Phó Thủ tướng yêu cầu trong tháng 9/2023, các địa phương phải hoàn thành thủ tục đưa những mỏ mới vào hoạt động cũng như gia hạn, nâng công suất các mỏ hiện có hoặc đã hết hạn nhưng trữ lượng vẫn còn. Bên cạnh đó, tất cả mỏ khai thác vật liệu phục vụ dự án cao tốc trọng điểm quốc gia phải hoàn thiện thủ tục theo cơ chế đặc thù trong năm 2023 theo đúng Nghị quyết của Quốc hội.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ TNMT, tỉnh An Giang có ngay báo cáo về hoạt động quản lý, khai thác, sử dụng vật liệu san lấp trên địa bàn, trong đó xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý, vi phạm doanh nghiệp để xử lý, nhưng không làm cản trở việc đưa nguồn vật liệu san lấp phục vụ các dự án cao tốc.

Đối với đề xuất khai thác vật liệu san lấp thu hồi từ các dự án nạo vét luồng lạch, các cù lao, cồn cát giữa sông, Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu đánh giá tác động môi trường hết sức kỹ lưỡng.

Phó Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ GTVT, các nhà thầu phải rà soát lại tiến độ các dự án cao tốc, phối hợp với Bộ TNMT, các địa phương để điều phối hiệu quả hoạt động cung cấp vật liệu; thành lập Tổ công tác kỹ thuật với sự tham gia của lãnh đạo Bộ GTVT, Bộ TNMT, các địa phương để giải quyết những vấn đề vướng mắc pháp lý, thực hiện điều tra, khảo sát những mỏ cát mới, khu vực có tiềm năng để đưa vào quy hoạch…/.