Áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tăng thu ngân sách
Bộ Tài chính cho biết, để chống xói mòn cơ sở thuế, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã khởi xướng và được G20 thông qua sáng kiến chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận. Theo đó, có hai trụ cột được thực hiện, trong đó Trụ cột 2 đặt ra mức thuế tối thiểu toàn cầu 15% đối với các công ty đa quốc gia nhằm ngăn các công ty này chuyển lợi nhuận sang quốc gia có thuế suất thấp và đề xuất bắt đầu áp dụng từ kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) năm 2024. Hiện nhiều nước đã nội luật hóa các quy định này để áp dụng từ kỳ tính thuế TNDN năm 2024.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, thuế tối thiểu toàn cầu không phải điều ước quốc tế, không phải là cam kết quốc tế, không bắt buộc các quốc gia phải áp dụng. Tuy nhiên, nếu Việt Nam không áp dụng thì vẫn phải chấp nhận việc các quốc gia khác áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu và có quyền thu thuế bổ sung đối với các doanh nghiệp tại Việt Nam (nếu thuộc đối tượng áp dụng) đang được hưởng thuế suất thực tế ở Việt Nam thấp hơn mức tối thiểu toàn cầu 15%, đặc biệt là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Trước bối cảnh trên, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, Việt Nam cần khẳng định áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Việc áp dụng quy định thuế tối thiểu toàn cầu mang lại cho Việt Nam các cơ hội mới như: Tăng nguồn thu ngân sách từ nguồn thuế bổ sung; tăng cường hội nhập quốc tế; giảm thiểu hiện tượng trốn thuế, tránh thuế, chuyển giá, chuyển lợi nhuận.
Hiện nay, các nước có vốn đầu tư ra nước ngoài về cơ bản sẽ áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024 để thu thêm phần chênh lệch từ mức thuế thực so với thuế tối thiểu toàn cầu (15%), trong đó có các đối tác đầu tư lớn của Việt Nam, như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Hồng Kông, Singapore… Trong khi đó, các nước nhận đầu tư như Việt Nam cũng đang nghiên cứu để đưa ra chính sách ứng phó thuế tối thiểu toàn cầu. Trong đó có việc áp dụng thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn để tránh việc nộp thuế bổ sung đối với phần thu nhập của công ty thành viên có thuế suất thực tế thấp hơn mức tối thiểu về các nước có công ty mẹ đóng trụ sở chính. Đồng thời, cũng nghiên cứu một số giải pháp để giữ chân các doanh nghiệp nước ngoài thuộc đối tượng chịu thuế tối thiểu toàn cầu và thu hút các nhà đầu tư mới.
Để giành quyền đánh thuế, hạn chế việc chuyển số thuế sang các quốc gia khác, đồng thời để đảm bảo tình hình triển khai áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu của các nước trên thế giới, Việt Nam cần áp dụng quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR) và quy định thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn từ năm 2024. Điều này vừa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam; tạo mức độ tin tưởng giữa doanh nghiệp và Chính phủ để doanh nghiệp tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam; đồng thời thể hiện sự tiến bộ và minh bạch trong hệ thống quản lý thuế và môi trường đầu tư kinh doanh tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế. Mặt khác, áp dụng quy định mới nhưng cần giữ nguyên các chính sách ưu đãi hiện hành áp dụng cho các doanh nghiệp không thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, trong 36.500 dự án nước ngoài đang đầu tư tại Việt Nam thì có khoảng 3% được ưu đãi thuế, chiếm 30% tổng số thuế TNDN. Hiện, Việt Nam đang áp dụng thuế suất phổ thông TNDN ở mức 20%, tuy nhiên, thực tế mức thuế ưu đãi trung bình chỉ khoảng 12,3%; thậm chí một số tập đoàn lớn chỉ ở mức 2,75 -5,95%. Khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, các mức thuế đang ưu đãi này sẽ phải nâng lên 15%.
Dự kiến Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024
Theo dự thảo nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu do Bộ Tài chính chủ trì soạn thảo, đối tượng áp dụng của chính sách này là công ty thành viên của tập đoàn đa quốc gia có doanh thu trong báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ tối cao ít nhất 2 trong số 4 năm liền kề trước năm tính thuế tương đương 750 triệu EUR trở lên, trừ các trường hợp: Các tổ chức của chính phủ; tổ chức quốc tế; tổ chức phi lợi nhuận; quỹ hưu trí; quỹ đầu tư là công ty mẹ tối cao; tổ chức đầu tư bất động sản là công ty mẹ tối cao; tổ chức có ít nhất 85% giá trị tài sản thuộc sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các tổ chức nêu trên.
Với những lý do trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đề xuất của Chính phủ về việc ban hành nghị quyết về áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo, trình Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp Quốc hội vào tháng 10 tới.
Bộ Tài chính đang xây dựng nghị định hướng dẫn việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, phấn đấu ban hành trong tháng 12/2023 để triển khai chính sách thuế này từ ngày 01/01/2024./.
Theo số liệu quyết toán thuế TNDN năm 2022, Tổng cục Thuế tính toán sơ bộ có khoảng 122 doanh nghiệp đang đầu tư tại Việt Nam chịu ảnh hưởng của quy định thuế tối thiểu toàn cầu. Nếu các quốc gia khác đều áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024 mà Việt Nam không áp dụng thì các quốc gia có công ty mẹ sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch năm 2024 ước tính khoảng trên 14.600 tỷ đồng. Trong đó: Hàn Quốc hơn 10.700 tỷ đồng; Nhật Bản hơn 250 tỷ đồng; các quốc gia còn lại hơn 3.560 tỷ đồng...
