Nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh chưa thực hiện đầy đủ quy định
Đánh giá việc thực hiện công tác BVMT của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tại các KCN được lựa chọn kiểm toán, KTNN nêu rõ đến thời điểm kết thúc kiểm toán, còn nhiều cơ sở đi vào hoạt động chính thức khi chưa được xác nhận hoàn thành công trình BVMT.
Đối với KCN Đồng Văn IV do Công ty Đầu tư hạ tầng và đô thị Viglacera làm chủ đầu tư, KTNN chỉ ra, đơn vị đã cho cơ sở thứ cấp thuê/đầu tư vào KCN khi chưa hoàn thiện hệ thống công trình BVMT. Đơn vị cũng chậm trễ trong công tác xin cấp sổ chủ nguồn chất thải nguy hại. Mặc dù đơn vị đã đi vào hoạt động chính thức, Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) được phê duyệt từ năm 2017, tuy nhiên, đơn vị thực hiện xin cấp sổ chủ nguồn chất thải nguy hại lần đầu vào năm 2020. Điều này tiềm ẩn rủi ro chất thải nguy hại phát sinh không được quản lý, giám sát triệt để theo quy định.
Giai đoạn 2019-2021, KCN Đồng Văn IV đã đi vào hoạt động chính thức (cho các đơn vị thứ cấp thuê hạ tầng) trong khi chưa được xác nhận hoàn thành công trình BVMT; không thực hiện báo cáo về công tác vận hành thử nghiệm đối với hệ thống xử lý nước thải tập trung, không thực hiện đăng ký xác nhận công trình hoàn thành các công trình BVMT. Điều này là trái quy định của Luật BVMT 2014 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Năm 2022, đơn vị thực hiện theo Luật BVMT 2020, đã được cấp giấy phép môi trường và vận hành thử nghiệm theo giấy phép.
Về xử lý nước thải, kết quả kiểm toán cho thấy, các chủ đầu tư hạ tầng KCN đã yêu cầu các cơ sở kinh doanh thứ cấp trong KCN phải thực hiện đấu nối nước thải vào hệ thống xử lý nước thải tập trung, tự xử lý nước thải đảm bảo Quy chuẩn của chủ đầu tư hạ tầng trước khi xả nước thải vào hệ thống đấu nối chung KCN. Tuy nhiên, qua kết quả quan trắc môi trường do Sở Tài nguyên và Môi trường thực hiện cho thấy, một số thời điểm, các KCN đã xả nước thải vượt chỉ tiêu theo giấy phép đã được cấp. Tại KCN Đồng Văn IV, một số cơ sở không tự xử lý nước thải trước khi đấu nối vào hệ thống thu gom nước thải chung của KCN. Điều này tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng xử lý nước thải của hệ thống xử lý nước thải tập trung. Bên cạnh đó, một số cơ sở được Công ty Đầu tư hạ tầng và đô thị Viglacera cho thuê hạ tầng, đầu tư, sản xuất trước khi hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải tập trung, tiềm ẩn nguy cơ các cơ sở thứ cấp không xử lý triệt để nước thải sản xuất trước khi thải ra môi trường.
Ngoài ra, giai đoạn từ ngày 20/3/2019 đến ngày 09/12/2021, KCN Đồng Văn IV không thực hiện giám sát đầy đủ các chỉ tiêu môi trường đối với nước thải theo giấy phép (chỉ thực hiện 9/19 chỉ tiêu). Đối với công tác quản lý vận hành hệ thống xử lý nước thải tập trung, lượng nước thải được xử lý không phù hợp với thực tế (khối lượng nước cấp bằng 13,7% lượng nước được xử lý). Lượng nước cấp của KCN được sử dụng từ nhà máy nước sạch của Công ty Cổ phần Xây dựng và Phát triển hạ tầng kỹ thuật Hà Nam và Công ty Cổ phần Nước sạch Hà Nam với khối lượng trung bình 223,1 m3/ngày đêm (khối lượng được tính theo khối lượng trung bình căn cứ trên hóa đơn thực tế), khối lượng xử lý nước thải trung bình lớn hơn khối lượng nước cấp đầu vào, trung bình 1.700 m3/ngày đêm.
Từ kết quả kiểm toán, KTNN kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Nam chấn chỉnh, rút kinh nghiệm đối với Sở Tài nguyên và Môi trường trong việc chưa quản lý, giám sát chất thải nguy hại đối với các cơ sở phát sinh dưới 600 kg/năm trên địa bàn; một số cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ chưa xác nhận hoàn thành các công trình BVMT trước khi đi vào hoạt động. Đồng thời, KTNN kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường tăng cường thực hiện thanh tra, kiểm tra việc chấp hành công tác BVMT tại KCN trên địa bàn.
Chưa chủ động quản lý nguồn chất thải nguy hại phát sinh
Liên quan đến công tác chấp hành đầy đủ các quy định về quản lý, thu gom và xử lý chất thải rắn bảo đảm theo các quy chuẩn, quy hoạch, hồ sơ, giấy phép môi trường được duyệt của các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong KCN, KTNN chỉ rõ, đối với các KCN được kiểm toán, các đơn vị đã thực hiện ký hợp đồng thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại với đơn vị có đủ chức năng. Hằng năm, đơn vị đã thực hiện lập báo cáo quản lý chất thải nguy hại theo quy định.
Tuy nhiên, qua kiểm toán cho thấy, còn nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh (không thuộc đối tượng phải đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại) phát sinh chất thải nguy hại song không thực hiện lập báo cáo quản lý chất thải nguy hại theo quy định. Đối với các KCN được kiểm toán, các đơn vị chưa tổng hợp được thông tin về quản lý, xử lý chất thải nguy hại của các cơ sở thứ cấp trong KCN để báo cáo các cơ quan có thẩm quyền. Theo KTNN, nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do Sở Tài nguyên và Môi trường giai đoạn 2017-2021 chưa tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch thu gom, vận chuyển, lưu giữ, trung chuyển chất thải nguy hại đối với các chủ nguồn thải có số lượng phát sinh thấp hơn 600 kg/năm; chưa chủ động quản lý hoạt động và các hồ sơ, báo cáo, hợp đồng... của các chủ nguồn thải chất thải nguy hại phát sinh tại các cơ sở sản xuất kinh doanh.
Về việc chấp hành các quy định về quản lý, thu gom và xử lý khí thải theo các quy chuẩn, quy hoạch, hồ sơ, giấy phép môi trường được duyệt của các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong KCN, kết quả kiểm toán chỉ rõ, qua các báo cáo môi trường (đến thời điểm báo cáo năm 2021), các đơn vị (chủ đầu tư và kinh doanh hạ tầng KCN) không tổng hợp được khối lượng khí thải phát sinh của cơ sở thứ cấp trong KCN theo quy định. Nguyên nhân là do các cơ sở thứ cấp chưa tuân thủ đầy đủ quy định về gửi báo cáo kết quả quan trắc khí thải về chủ đầu tư hạ tầng KCN, dẫn đến khó khăn trong công tác tổng hợp số liệu, thông tin về tình hình quản lý, xử lý khí thải./.
