Quan trắc môi trường chưa được thực hiện nghiêm túc, hiệu quả
Thực tế trên được Kiểm toán nhà nước (KTNN) chỉ ra khi kiểm toán Chuyên đề Hoạt động quản lý môi trường tại các Ban quản lý (BQL) khu kinh tế và KCN giai đoạn 2017-2020 trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.
Đồng thời, KTNN phát hiện BQL các KCN của tỉnh Phú Thọ chưa quản lý và sử dụng báo cáo kết quả quan trắc môi trường định kỳ của các cơ sở hoạt động tại KCN một cách đầy đủ. Cụ thể, BQL chỉ cung cấp được 104/118 cơ sở, tương ứng 1.149/1.290 số báo cáo.
Năm 2020, theo Nghị định số 40/2019/NĐ-CP của Chính phủ thì các cơ sở sản xuất, kinh doanh phải thực hiện báo cáo công tác bảo vệ môi trường, trong đó tích hợp các nội dung: Báo cáo quan trắc, giám sát môi trường định kỳ, quản lý chất thải rắn sinh hoạt, quản lý chất thải rắn công nghiệp thông thường, quản lý chất thải nguy hại…
Sở TNMT đã hướng dẫn, đôn đốc các cơ sở thực hiện theo đúng quy định. Tuy nhiên, kết quả thực tế mới chỉ có 34/106 cơ sở xây dựng và gửi báo cáo công tác bảo vệ môi trường về Sở TNMT và 113/115 cơ sở gửi báo cáo công tác bảo vệ môi trường về BQL các KCN.
Qua kiểm toán, KTNN cũng nêu rõ vấn đề BQL các KCN chưa được chia sẻ dữ liệu quan trắc tự động từ Sở TNMT để phối hợp thực hiện kiểm tra giám sát môi trường.
Mặt khác, BQL các KCN vẫn chủ yếu dựa vào hoạt động hướng dẫn trực tiếp tại cơ sở để phát hiện tồn tại, hạn chế mà chưa có được phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu thuận tiện, khoa học để phục vụ hiệu quả hoạt động giám sát.
Đến thời điểm kiểm toán (tháng 9/2021), Sở TNMT đang tiếp nhận dữ liệu quan trắc tự động trạm xử lý nước thải tập trung của 2 KCN (Thụy Vân và Phú Hà).
Đối với các cơ sở hoạt động trong các KCN, qua rà soát có 3 cơ sở thuộc đối tượng phải thực hiện lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, trong đó 1 cơ sở phải lắp đặt quan trắc tự động nước thải và 2 cơ sở phải thực hiện lắp đặt quan trắc tự động khí thải.
KTNN ghi nhận, đã có 2 cơ sở nằm trong KCN Trung Hà lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, gồm: Chi nhánh Công ty Cổ phần Nhôm Việt Pháp đã lắp đặt và truyền dữ liệu quan trắc khí thải về Sở TNMT; Công ty Cổ phần Bia Sài Gòn - Phú Thọ đã lắp đặt hệ thống quan trắc nhưng chưa truyền dữ liệu quan trắc nước thải về Sở TNMT.
Còn 1 cơ sở chưa lắp đặt hệ thống quan trắc tự động khí thải là Công ty Cổ phần Xi măng Hữu Nghị tại KCN Thụy Vân. Dẫn chiếu các quy định pháp luật hiện hành, KTNN đề nghị Sở TNMT và BQL các KCN phải rà soát và đôn đốc các chủ dự án của 3 cơ sở thuộc đối tượng phải thực hiện lắp đặt hệ thống quan trắc tự động khẩn trương hoàn thiện ngay trong năm 2021.
Chưa chú trọng hoàn thiện công trình hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường
Liên quan đến công tác quản lý chất thải rắn, chất thải nguy hại, qua kiểm tra cho thấy, vẫn có 1 doanh nghiệp (Công ty Cổ phần MD Việt Nam) không thực hiện lập báo cáo về quản lý xử lý chất thải nguy hại gửi về cho BQL các KCN.
Tuy BQL các KCN đã đôn đốc doanh nghiệp nhưng đơn vị vẫn chưa thực hiện theo quy định. Nguyên nhân, theo BQL các KCN, là do trong quá trình vận hành, Công ty không nhập được nguyên liệu đầu vào, nhà máy hoạt động cầm chừng, sau đó chi nhánh của Công ty tại Phú Thọ đã tạm ngừng kinh doanh.
Qua theo dõi, đánh giá hiện trạng môi trường các KCN tại tỉnh Phú Thọ cho thấy, môi trường không khí cục bộ tại một số vị trí lưu lượng vận tải cao có dấu hiệu ô nhiễm. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm chỉ mang tính thời điểm, như vào mùa khô hanh, mùa xây dựng và thời điểm lưu lượng vận tải cao.
Về vấn đề vận hành hệ thống xử lý nước thải, có thời điểm một vài cơ sở đã xả thải vượt quy chuẩn, mặc dù các cơ sở này đều nằm trong KCN đã có nhà máy xử lý nước thải tập trung.
Đồng thời, còn 2 KCN (Cẩm Khê, Trung Hà) chưa hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải tập trung, trong đó các cơ sở trong KCN Cẩm Khê xả nước thải vào hồ chứa trong KCN và không xả thải ra ngoài môi trường.
Còn các cơ sở trong KCN Trung Hà xả nước thải ra ngoài môi trường. Qua kiểm tra đối chiếu các cơ sở cho thấy, có 1 cơ sở có lượng nước thải trên 5 m3/ngày, đêm đang xả thải ra môi trường nhưng chưa được cấp giấy phép xả thải.
Chưa hết, việc triển khai thực hiện quy hoạch, điều chỉnh, mở rộng xây dựng KCN Trung Hà chưa đảm bảo điều kiện về việc hoàn thiện toàn bộ hệ thống kết cấu hạ tầng KCN, đặc biệt là hệ thống công trình bảo vệ môi trường.
Theo KTNN, việc KCN Trung Hà chưa có hệ thống thu gom nước mưa và nước thải hoàn chỉnh, chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung, điều này có thể gây rủi ro về môi trường.
KTNN kết luận, mặc dù các KCN tỉnh Phú Thọ đang trong quá trình tập trung thu hút các dự án đầu tư. Tuy nhiên, cơ quan quản lý nhà nước chưa chú trọng đến việc xây dựng hoàn thiện các công trình hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường suốt nhiều năm qua.
Đáng chú ý, tại KCN Trung Hà, công tác triển khai dự án theo Quy hoạch còn chậm. Mặc dù thời gian thực hiện Dự án Đầu tư kết cấu hạ tầng KCN Trung Hà từ năm 2005 đến 2010, nhưng thời gian thực tế thực hiện Dự án đã phải kéo dài đến năm 2018.
Nhưng đến thời điểm kiểm toán, Dự án vẫn thiếu vốn để triển khai đầu tư tiếp các hạng mục công trình còn lại (giao thông, cấp thoát nước, nhà máy xử lý nước thải…) dẫn đến tỷ lệ lấp đầy của KCN còn thấp so với quy hoạch, mới chỉ đạt 34,5%.
Trách nhiệm chính thuộc về Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ - cơ quan chịu trách nhiệm xây dựng, vận hành các công trình hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường KCN theo quy định tại Điều 5 Thông tư số 35/2015/TT-BTNMT./.
Thực hiện kiểm tra đối chiếu 16 cơ sở sản xuất kinh doanh tại KCN Thụy Vân và KCN Trung Hà, KTNN chỉ rõ 11 cơ sở thuộc đối tượng phải lập kế hoạch ứng phó sự cố chất thải nhưng vẫn chưa lập; 2 cơ sở lập báo cáo công tác bảo vệ môi trường năm 2020 chậm 6 tháng so với quy định; 3 cơ sở lập báo cáo quan trắc môi trường nhưng chưa có biên bản lấy mẫu; 1 cơ sở chưa thực hiện quan trắc, giám sát môi trường định kỳ; 2 cơ sở chưa có bộ phận quản lý môi trường…
