Hàng loạt thiếu sót cần cải thiện
Năm 2022, SAO đã kiểm toán 182 cơ quan hành chính công trong phạm vi 39 cuộc kiểm toán, qua đó phát hiện gần 900 hành vi vi phạm pháp luật, các đơn vị được kiểm toán đã thực hiện hơn 600 biện pháp để khắc phục các vi phạm này. Xảy ra thường xuyên nhất là vi phạm kỷ luật tài chính, vi phạm Đạo luật về mua sắm công, Đạo luật về các quy tắc ngân sách.
Một cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động của hệ thống chăm sóc sức khỏe đã được đưa ra thông qua 3 cuộc kiểm toán hướng đến công tác điện tử hóa hệ thống này; một cuộc kiểm toán khác liên quan đến việc quản lý các dịch vụ khẩn cấp ở Thủ đô Bratislava và TP. Košice. Cả 4 cuộc kiểm toán đều đưa ra kết quả chung: Bộ Y tế không quản lý được chính sách y tế và các vấn đề đã tồn đọng trong ngành y nhiều năm qua.
SAO cũng đề cập đến các lĩnh vực pháp chế, an toàn và bền vững môi trường. Một phát hiện được đưa ra là tiến độ để đạt được các mục tiêu về khí hậu rất chậm. Trong một thời gian dài chịu các gánh nặng về môi trường, nhiều cơ quan hầu như không có sự quản lý và việc cải tạo các tòa nhà công nhằm giảm mức tiêu thụ năng lượng cũng rất chậm.
Một trong những vấn đề thường gặp nhất của các đơn vị được kiểm toán là hệ thống kiểm soát nội bộ không hiệu quả, công tác kiểm soát tài chính không được thực hiện đầy đủ khiến các mục tiêu chiến lược, các chỉ số đo lường không xác định được.
Thậm chí ở các chính quyền địa phương hoặc khu vực, hệ thống kiểm soát nội bộ rất hời hợt, không tập trung giám sát việc thực hiện các mục tiêu phát triển, tính hiệu quả và tính kinh tế của việc sử dụng các nguồn lực.
Chất lượng dữ liệu cũng là một điều kiện tiên quyết trong lập kế hoạch ngân sách. Đa số các cuộc kiểm toán cho thấy, các tổ chức hành chính công không có dữ liệu liên quan, dẫn đến việc không thể đặt ra mục tiêu thiết thực và hiệu quả đạt được không cao. Các hoạt động kiểm soát được triển khai vào năm 2022 thường chỉ ra rằng sự quan tâm đến hoạt động quản lý của các tổ chức, doanh nghiệp nhà nước, các cơ quan, các quỹ là không đủ.
Về lĩnh vực hạ tầng giao thông, đến nay, chiến lược phát triển giao thông vẫn chỉ nằm trên giấy, chưa đến 1/5 số dự án theo kế hoạch được triển khai. Vận tải đường sắt đang ở trong tình trạng bị xuống cấp nghiêm trọng và bị lãng quên trong một thời gian dài.
Công tác quản trị công cũng đang phải vật lộn với vấn đề các hệ thống thông tin và phải dành nguồn tài chính đáng kể đầu tư cho công tác số hóa, điện tử hóa. Ngoài ra, trong nhiều trường hợp, trình độ kỹ thuật số của các công chức nhà nước chưa đạt yêu cầu.
Cần tuân thủ nguyên tắc chi tiêu công
SAO đã chuyển những vi phạm nghiêm trọng tới Bộ Tài chính, Văn phòng Kiểm toán Chính phủ và Văn phòng Mua sắm công. Có 5 trường hợp được SAO chuyển sang cơ quan hình sự, 6 cuộc kiểm toán không có yếu tố hình sự đã được gửi đến các văn phòng công tố khu vực có liên quan. Kết quả kiểm toán không chỉ nhằm vào một số hình thức ngăn chặn vi phạm nhất định mà còn nhằm đưa ra 370 biện pháp giúp thực hiện các chính sách công tốt hơn và hiệu quả hơn.
Ông Ľ. Andrassy cho biết, Slovakia đang chuyển từ một nền kinh tế thị trường sang một nền kinh tế trợ cấp được tài trợ từ các nguồn lực công quốc gia hoặc hỗ trợ từ châu Âu. Do đó, SAO cho rằng điều quan trọng là các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nhà nước phải tuân thủ mọi nguyên tắc chi tiêu công; nhằm đạt được hiệu quả ở mức tối đa có thể, cần xác định rõ ràng mức độ hiệu quả mong đợi và đánh giá xem có đạt được hiệu quả không.
Từ năm 2021, theo quy định của pháp luật, SAO phải thường xuyên đệ trình Báo cáo kiểm toán cho các Ủy ban của Quốc hội. Năm 2022, các đại biểu đã thảo luận về 37 báo cáo. Trong hầu hết các trường hợp, Quốc hội buộc các đơn vị được kiểm toán phải thực hiện kiến nghị kiểm toán.
Trình bày trước Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội tại buổi báo cáo thường niên về kết quả kiểm toán của cơ quan này cho năm 2022, Chủ tịch SAO Ľubomír Andrassy đã nhấn mạnh, điều quan trọng không chỉ là chứng minh nhu cầu chi tiêu mà các cơ quan còn phải đánh giá tác động của các kế hoạch chi tiêu công.
Nhờ các báo cáo thường xuyên và các kết luận kiểm toán của SAO, luật pháp có thể được điều chỉnh, sửa đổi nhằm phục vụ lợi ích của công chúng. Trên cơ sở những phát hiện của SAO, một số luật đã được sửa đổi để đảm bảo rằng vấn đề đã nêu có thể được giải quyết./.
