Tạo thuận lợi để thị trường cho thuê tài chính phát triển

DN chưa biết nhiều về dịch vụ cho thuê tài chính

Cho thuê tài chính là hoạt động cấp tín dụng trung và dài hạn thông qua việc cho thuê tài sản (máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển, văn phòng, công trình xây dựng…) trên cơ sở hợp đồng cho thuê giữa bên cho thuê là các tổ chức tín dụng (TCTD) phi ngân hàng và bên thuê là khách hàng. Bên cho thuê tài chính mua tài sản theo yêu cầu của bên thuê và nắm giữ quyền sở hữu với các tài sản thuê; bên thuê sử dụng tài sản thuê và thanh toán tiền thuê suốt thời hạn thuê. Hay nói cách khác, cho thuê tài chính là hoạt động cấp tín dụng bằng tài sản.

Công ty cho thuê tài chính thường chọn phân khúc khách hàng là DN nhỏ và vừa hoặc siêu nhỏ, đây là những DN không có đủ khả năng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng hoặc không thể huy động vốn trên thị trường chứng khoán. Khi tiếp cận dịch vụ cho thuê tài chính, DN không cần thiết phải có tài sản bảo đảm. Thời hạn cho thuê tài chính tương đối linh hoạt, tùy thuộc vào thời gian sử dụng tài sản theo quy định; thủ tục hành chính đơn giản, giúp DN giảm gánh nặng chi phí. Hơn nữa, DN đi thuê còn có thể sở hữu, nhận lại tài sản cho thuê đó. Đặc biệt, DN sẽ có điều kiện sử dụng công nghệ mới, đổi mới kỹ thuật, tiếp cận gần như 100% nguồn vốn hình thành nên tài sản từ các công ty cho thuê tài chính. Đây được coi là một trong những kênh giúp DN, nhất là những DN nhỏ và vừa huy động được nguồn vốn trung và dài hạn, nâng cao năng lực tài chính, có điều kiện để mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Mặc dù cho thuê tài chính có nhiều ưu điểm song không ít DN vẫn chưa biết đến dịch vụ này. Minh chứng là, trong số 1.000 DN thuộc các ngành nghề khác nhau được khảo sát, có tới hơn 70% DN trả lời rất ít và chưa bao giờ tìm hiểu dịch vụ cho thuê tài chính, gần 20% hoàn toàn không biết về dịch vụ này, thậm chí có DN còn hiểu sai về hoạt động cho thuê tài chính.

Thực trạng trên một phần bắt nguồn từ hoạt động còn nhiều hạn chế của các công ty cho thuê tài chính. Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Việt Nam hiện chỉ có hơn 10 công ty cho thuê tài chính. Hầu hết các công ty này đều có vốn điều lệ ít, thiết kế sản phẩm chưa thực sự hấp dẫn đối với DN. Nếu năm 2012, tổng vốn điều lệ của các công ty cho thuê tài chính là 3.098 tỷ đồng, dư nợ cho thuê là 15.540 tỷ đồng, số lượng khách hàng là 2.161 khách hàng thì đến năm 2016, tổng vốn điều lệ đã giảm xuống còn 2.561 tỷ đồng, dư nợ cho thuê là 8.712 tỷ đồng, số lượng khách hàng là 1.404 khách hàng.

Không chỉ giảm dần về quy mô hoạt động, một số công ty cho thuê tài chính nước ngoài đã bị NHNN thu hồi giấy phép hoạt động do vi phạm các quy định của pháp luật, điển hình là Công ty Cho thuê tài chính ANZ/V-TRAC. Bên cạnh đó, qua kiểm toán việc thực hiện Đề án Cơ cấu lại hệ thống các TCTD năm 2015, KTNN chỉ ra rằng, hoạt động của các công ty cho thuê tài chính trong nước còn nhiều hạn chế. Điển hình là, Công ty Cho thuê tài chính Công nghiệp tàu thủy có tình hình tài chính rất yếu kém, Tòa án cũng đang làm thủ tục phá sản Công ty Cho thuê tài chính ALC II Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Ngoài ra, phần lớn các DN chỉ tập trung vào kinh doanh, thiếu kiến thức về tài chính, cộng với những khó khăn về cơ chế, chính sách khiến thị trường cho thuê tài chính chưa thực sự phát triển.

Giúp DN tiếp cận nguồn vốn trung và dài hạn

Thực tế cho thấy, những đóng góp của công ty cho thuê tài chính sẽ giúp cân bằng sự phát triển giữa thị trường tiền tệ và thị trường vốn, đồng thời gia tăng thêm nguồn vốn trung và dài hạn cho DN, nhất là những DN nhỏ và vừa. Bởi vậy, đẩy mạnh dịch vụ cho thuê tài chính và phát triển thị trường tiềm năng này là yêu cầu tất yếu.

Việc phát triển dịch vụ cho thuê tài chính phụ thuộc nhiều vào các bên liên quan. Theo đó, “các công ty cho thuê tài chính cần đa dạng hóa các sản phẩm, tăng cường năng lực về thẩm định, đánh giá DN; đồng thời tích cực sử dụng công nghệ thông tin để góp phần hạn chế rủi ro trong hoạt động” - Chuyên gia tài chính - ngân hàng Cấn Văn Lực khuyến nghị. Cùng với đó, để tiếp cận tốt dịch vụ cho thuê tài chính, các DN, nhất là những DN nhỏ và vừa cũng cần phải nâng cao tính minh bạch trong hoạt động.

Mặt khác, hiện nay, khuôn khổ pháp lý đối với dịch vụ cho thuê tài chính còn thiếu, các công ty cho thuê tài chính vẫn chủ yếu hoạt động theo Luật Các TCTD 2010. Từ đây, các chuyên gia cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, tạo thuận lợi để dịch vụ cho thuê tài chính phát triển.

Hơn nữa, theo các chuyên gia, Việt Nam cũng cần học hỏi kinh nghiệm cho thuê tài chính của các công ty trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, áp dụng linh hoạt vào thực tế nước ta để đẩy mạnh phát triển thị trường cho thuê tài chính, giúp DN nhỏ và vừa dễ dàng tiếp cận nguồn vốn trung và dài hạn.