Xây dựng và áp dụng Hệ thống mẫu biểu hồ sơ: Đáp ứng yêu cầu đổi mới hoạt động kiểm toán

Hệ thống MBHS mới đã bao quát hoạt động kiểm toán theo các giai đoạn của quy trình kiểm toán. Ảnh: NT

Hệ thống MBHS được xây dựng, sửa đổi phù hợp với Luật KTNN 2015 và bước đầu đã tiếp cận với Hệ thống 39 Chuẩn mực KTNN, đáp ứng yêu cầu mới từ thực tiễn hoạt động kiểm toán, xu hướng hội nhập quốc tế, đặc biệt là tiếp cận phương pháp kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro, xác định trọng yếu.

Hệ thống MBHS mới bao quát các hoạt động kiểm toán theo các giai đoạn của quy trình kiểm toán, từ hồ sơ kiểm toán chung đến hồ sơ kiểm toán cho các lĩnh vực kiểm toán. Hệ thống này được xây dựng tương thích với Hệ thống Mẫu biểu Báo cáo tài chính các lĩnh vực theo quy định của Nhà nước; đơn giản, dễ thực hiện, thiết thực, đảm bảo ngắn gọn, giảm thủ tục hành chính. Ngoài các quy định cứng để áp dụng một cách nhất quán, Hệ thống MBHS kiểm toán còn đảm bảo tính mở, linh hoạt, thống nhất, đồng bộ, dễ cập nhật, bổ sung, sửa đổi; có các hướng dẫn cụ thể để Kiểm toán viên (KTV) áp dụng một cách thuận lợi trong hoạt động kiểm toán.

Nhằm đổi mới hoạt động kiểm toán của KTNN, đặc biệt là đổi mới công tác lập Kế hoạch kiểm toán (KHKT) và kiểm soát chất lượng kiểm toán, Hệ thống MBHS đã bổ sung thêm một số mẫu còn thiếu như: Đề cương khảo sát thu thập thông tin phục vụ cho việc lập KHKT; thông báo kết quả kiểm toán của Đoàn kiểm toán; tờ trình kiểm tra đối chiếu với bên thứ ba; công văn đề nghị đơn vị được kiểm toán giải trình số liệu; công văn gửi Kho bạc Nhà nước; thông báo kết luận của lãnh đạo KTNN tại cuộc họp duyệt KHKT và cuộc họp duyệt Báo cáo kiểm toán (BCKT). Đồng thời, Hệ thống MBHS mới cũng đã bổ sung thêm nội dung: “Thông báo kết quả kiểm toán tại các đơn vị được kiểm toán chi tiết” sẽ được hoàn thiện và phát hành cùng BCKT của Đoàn; hoàn thiện mẫu “Biên bản kiểm toán” xây dựng cho từng lĩnh vực kiểm toán, bỏ “BCKT của Tổ kiểm toán” cho phù hợp với Luật KTNN 2015.

Bên cạnh đó, Hệ thống MBHS mới đã sửa đổi các mẫu: KHKT tổng quát, KHKT chi tiết, Nhật ký kiểm toán, BCKT. Cụ thể, mẫu KHKT tổng quát được sửa đổi theo hướng tiếp cận phương pháp kiểm toán dựa trên trọng yếu rủi ro, hướng dẫn cụ thể hơn về đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu (hoặc trọng tâm) kiểm toán, bảo đảm liên kết giữa các phần; bổ sung trình bày phương pháp kiểm toán đối với các nội dung trọng yếu (hoặc trọng tâm) có độ phức tạp; biểu phân tích thông tin, nêu rõ lý do xác định các nội dung trọng yếu (hoặc trọng tâm) kiểm toán, mục tiêu của từng nội dung, thủ tục kiểm toán đối với nội dung trọng yếu (hoặc trọng tâm).

Mẫu KHKT chi tiết bổ sung thêm phần thông tin về đơn vị được kiểm toán chi tiết, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, rủi ro, trọng tâm kiểm toán; trình bày phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán đối với từng nội dung; bổ sung hướng dẫn KHKT chi tiết phải thực hiện lập và phê duyệt xong (trừ đoàn có quy mô lớn, thực hiện trên phạm vi rộng thì phải lập xong dự thảo) trước khi ban hành quyết định kiểm toán, để hạn chế ảnh hưởng đến thời gian kiểm toán.

Mẫu Nhật ký kiểm toán bỏ bớt một số nội dung không cần thiết; hướng dẫn rõ thêm một số nội dung ghi chép, đặc biệt là ghi chép kết quả kiểm toán; bổ sung yêu cầu đính kèm vào Nhật ký kiểm toán một số hồ sơ, bằng chứng kiểm toán do các KTV lập có sẵn trên máy, có thể đính các bằng chứng thu thập được từ phía đơn vị và bên ngoài (tùy vào từng điều kiện) để lãnh đạo kiểm toán và bộ phận kiểm soát độc lập (ngay cả khi không có mặt tại đơn vị được kiểm toán) có thể kiểm soát chất lượng kiểm toán và quản lý chặt chẽ các hoạt động kiểm toán của các KTV và chỉ đạo kịp thời các Đoàn kiểm toán.

Mẫu BCKT lược bớt một số nội dung tại phần đầu BCKT cho ngắn gọn; bổ sung kết luận ngay theo từng nội dung kiểm toán ở phần cuối cùng của từng mục lớn; phần kiểm toán tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả đánh giá tùy theo KHKT được duyệt; bổ sung Phụ lục hướng dẫn ghi chép chứng từ thực hiện kiến nghị kiểm toán và phần cuối của báo cáo được sửa đổi phù hợp với văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính; bổ sung Phụ lục công văn gửi Kho bạc các tỉnh (do có cuộc kiểm toán thực hiện tại nhiều tỉnh) để đảm bảo tính thống nhất; sửa Phụ lục kiến nghị xử lý tài chính cho thống nhất giữa các lĩnh vực kiểm toán và thống nhất với Phụ biểu gửi Kho bạc nhà nước; bổ sung Phụ lục thuyết minh kiến nghị kiểm toán (thuyết minh rõ nguyên nhân để thuận tiện cho soát xét, đảm bảo thận trọng cho các kiến nghị kiểm toán).

Bên cạnh đó, các mẫu biểu khác được rà soát, sửa đổi bảo đảm sự thống nhất giữa các mẫu biểu và phù hợp với Luật KTNN.

Hệ thống MBHS kiểm toán được xây dựng là kết quả của sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo KTNN, sự đồng lòng của toàn thể công chức, KTV trong toàn ngành. Để Hệ thống MBHS kiểm toán được áp dụng hiệu quả trong thực tiễn, KTNN phải tiến hành tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng về cách lập và ghi chép Hệ thống MBHS một cách toàn diện, chi tiết, đầy đủ cho tất cả các KTV để đảm bảo áp dụng thống nhất.

Đồng thời, cần phải đầu tư, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin nhằm phục vụ hiệu quả hơn cho việc áp dụng Hệ thống MBHS kiểm toán vào thực tiễn hoạt động kiểm toán; xây dựng những phần mềm ứng dụng ngoài Nhật ký điện tử, phần mềm cơ sở dẫn liệu các đầu mối kiểm toán, phần mềm tổng hợp kết quả kiểm toán. Việc thực hiện các biện pháp này nhằm đưa Hệ thống MBHS áp dụng vào thực tiễn để nâng cao tính chuyên nghiệp cũng như hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động kiểm toán của KTNN.