Tại Ba Lan, việc vận hành các nhà máy đốt rác thải thường gây ra sự phản đối của người dân vì lo ngại về việc phát thải bụi, khí cacbon hoặc kim loại nặng. Vì vậy, hoạt động của các nhà máy phải được điều tiết và kiểm soát chặt chẽ. Việc đốt chất thải đòi hỏi phải có giấy phép của các cơ quan bảo vệ môi trường và các hoạt động trong lĩnh vực này cũng chịu sự kiểm soát chặt chẽ của các cơ quan như Thanh tra Bảo vệ môi trường và Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy các bang.
Cuộc kiểm toán của NIK đã chỉ ra một số vi phạm lớn như sự chậm trễ trong việc soát xét các vụ việc liên quan đến công tác cấp giấy phép đốt rác thải; xác minh các báo cáo về chất thải và quản lý chất thải; không thực hiện nghĩa vụ kiểm soát việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường... Theo NIK, một trong những nguyên nhân chính của những vi phạm này là tình trạng thiếu nhân sự ở các cơ quan chức năng nên không thể đảm nhận các công việc theo yêu cầu.
NIK đưa ra một số phát hiện quan trọng khác như cơ cấu tổ chức của các cơ quan thanh tra đã được điều chỉnh phù hợp với việc thực hiện các nhiệm vụ trong lĩnh vực quản lý và kiểm soát các nhà máy đốt rác thải. Tuy nhiên, số lượng nhân viên không được đảm bảo đầy đủ và đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến những sai phạm được phát hiện.
Bên cạnh đó, NIK chỉ ra có sự chậm trễ đáng kể trong việc xem xét, xử lý vụ việc ở các cơ quan thanh tra thuộc hai tỉnh Warmian-Masurian và Pomeranian Voivodeships. 53% số trường hợp được kiểm tra đều để xảy ra sự chậm trễ, có những trường hợp hơn 33 tháng mới được giải quyết. Tình trạng này phần nào đã làm suy giảm niềm tin vào hiệu quả hoạt động của các cơ quan công quyền.
Các nhà máy đốt rác không được kiểm tra một cách có hệ thống, chưa tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường. Trong thời điểm kiểm toán, chỉ 15% số nhà máy đốt rác thải có giấy phép hoạt động và 80% các đợt thanh tra đều phát hiện có sai phạm. Nhiều cơ quan thanh tra chậm trễ thẩm tra báo cáo các năm 2018, 2020, 2021. Sau thời hạn theo luật định, 41,8% các báo cáo đệ trình mới được thẩm tra, thời gian chậm trễ lên tới 686 ngày.
Các cơ quan thanh tra bảo vệ môi trường và Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy các bang có nhiệm vụ kiểm soát, giám sát hoạt động của các lò đốt rác thải. Tuy nhiên, thời gian để xem xét đơn đăng ký tiến hành thanh tra trước khi cấp hoặc thay đổi cấp phép hoạt động của các nhà máy đốt rác quá dài, trong một số trường hợp có thể lên tới hơn 9 tháng.
Ngoài ra, Cơ sở dữ liệu về các sản phẩm, bao bì và quản lý chất thải (Bdo) không hỗ trợ việc tổng hợp dữ liệu về tất cả các nhà máy đốt rác thải đang hoạt động tại mỗi tỉnh. NIK nhận định rằng, hệ thống Bdo không hoạt động và gây khó khăn thậm chí làm cho các cơ quan hành chính công không thể giám sát hiệu quả việc quản lý chất thải.
Trên cơ sở các phát hiện kiểm toán, NIK đã khuyến nghị Bộ Khí hậu và Môi trường cần có biện pháp đưa các quy định của pháp luật vào Đạo luật chất thải, trong đó quy định rõ thời hạn xem xét đơn thư của các cơ quan bảo vệ môi trường yêu cầu thực hiện thanh tra theo quy định. Bên cạnh đó, cần tiếp tục thực hiện các hoạt động nhằm cải thiện chức năng trong Bdo, cho phép các cơ quan quản lý tổng hợp dữ liệu và báo cáo về chất thải cũng như công tác quản lý chất thải./.
(Theo NIK)
.jpg "Ba Lan: Cảnh báo về thảm họa môi trường trên diện rộng tại sông Oder")
