Chuyển biến tích cực từ thị trường
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NNMT), trong 07 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị xuất khẩu của ngành nông nghiệp ước đạt 39,68 tỷ USD, tăng 14,7% so với cùng kỳ năm 2024 (Trong đó, nông sản đạt 21,49 tỷ USD, tăng 17%; chăn nuôi đạt 339 triệu USD, tăng 21,1%; thủy sản đạt 6,06 tỷ USD, tăng 13,8%; lâm sản đạt 10,37 tỷ USD, tăng 8,6%).
Cùng với những kết quả xuất khẩu tích cực, thị trường cũng là yếu tố mang lại tín hiệu vui cho ngành nông nghiệp. “Xuất nhập khẩu nông, lâm, thủy sản tiếp tục giữ vai trò trụ cột, có đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế của đất nước, trong đó, thị trường xuất khẩu tiếp tục có chuyển biến tích cực“ - Thứ trưởng Bộ NNMT Trần Thanh Nam cho biết.
Nêu cụ thể, ông Nguyễn Hồng Phong - Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NNMT) cho biết, các thị trường lớn của nông sản Việt Nam đều duy trì tăng trưởng, dù bối cảnh còn nhiều khó khăn. Đơn cử, Hoa Kỳ đạt 8,3 tỷ USD tăng 12,1% so với cùng kỳ năm 2024 (trong đó tăng trưởng chính các mặt hàng như gỗ và sản phẩm gỗ đạt 4,56 tỷ USD, thủy sản đạt 897,8 triệu USD, rau quả đạt 261 triệu USD...).
Thị trường châu Âu (EU) đạt 4,73 tỷ USD, tăng tới 49% (trong đó lớn nhất là thị trường Đức; tiếp theo là Hà Lan, Tây Ban Nha, Bỉ, Italia).
Trước diễn biến bất định của thị trường thế giới, việc các doanh nghiệp chủ động đẩy nhanh tiến độ thực hiện các hợp đồng đã ký kết xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong thời gian gia hạn thuế đối ứng cũng như tích cực tìm kiếm, chuyển dịch sang thị trường xuất khẩu khác, tăng cường các thị trường truyền thống tiềm năng (Trung Quốc, EU) trong thời gian qua đã góp phần vào kết quả tăng trưởng xuất khẩu tốt trong 7 tháng đầu năm 2025.
Thứ trưởng Bộ NNMT Trần Thanh Nam
Theo các chuyên gia, ngay tại một thị trường, cơ cấu ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam cũng có sự dịch chuyển tăng trưởng. Đơn cử như tại thị trường Trung Quốc, trong khi nguồn nhập khẩu giảm ở rau quả; gỗ và sản phẩm gỗ…, bù lại là sự gia tăng của một số mặt hàng như thủy sản, cao su, hạt điều - những mặt hàng mang lại giá trị kinh tế cao, có đóng góp đáng kể vào kết quả xuất khẩu chung của ngành nông nghiệp.
Một tín hiệu vui khác, theo các chuyên gia là nhiều mặt hàng nông nghiệp có giá trị cao đã gia tăng khối lượng, giá trị tại các thị trường lớn. Đơn cử như cà phê, ngành hàng tăng trưởng vượt bậc với kim ngạch xuất khẩu đạt 5,9 tỷ đồng trong 7 tháng đầu năm. Kết quả này có đóng góp lớn của các thị trường khu vực EU (cao nhất là Đức tăng 113,1%, chiếm thị phần 15,3%, tiếp theo là Italia tăng 47,4% thị phần 7,6% và Tây Ban Nha tăng 67% thị phần 7,5%). Ngoài ra còn tăng mạnh vào khu vực châu Mỹ (Hoa Kỳ tăng 76,4% với thị phần 6,2%; Nhật Bản tăng 56,5%, thị phần 7%,…
Theo đánh giá của Bộ NNMT, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp đã rất chủ động, nhạy bén, nỗ lực duy trì và mở rộng xuất khẩu các mặt hàng chủ lực sang tất cả các thị trường, bao gồm cả những mặt hàng có giá trị xuất khẩu còn thấp nhưng có tiềm năng phát triển.
Bên cạnh đó, xuất khẩu nông sản Việt Nam vẫn có lợi thế nhất định, nhất là các mặt hàng đã có thị phần lớn, chất lượng ổn định và chuỗi giá trị tương đối hoàn chỉnh, năng lực chế biến sâu, chi phí cạnh tranh (hạt điều, hồ tiêu, cá tra, tôm đông lạnh).
Đồng thời, các doanh nghiệp đã tăng tốc đơn hàng xuất khẩu các mặt hàng lợi thế như gỗ và sản phẩm gỗ, thủy sản, cà phê, hồ tiêu, hạt điều tại khu vực thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản và chuyển hướng tăng cường xuất khẩu sang các khu vực thị trường tiềm năng như châu Phi, Trung Đông đối với một số nhóm hàng đang gặp khó khăn tại thị trường truyền thống.
Sẵn sàng ứng phó với thị trường đầy biến động
Bên cạnh những thuận lợi, kết quả đạt được, yếu tố thị trường cũng được cho là còn tiềm ẩn những rủi ro, thách thức đến hoạt động xuất khẩu của ngành nông nghiệp. Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, bên cạnh những vấn đề liên quan đến cạnh tranh chiến lược giữa các nước, các thị trường có thể gia tăng các quy định về kiểm dịch, kiểm soát an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ, chuẩn hóa sản phẩm của các thị trường nhập khẩu, từ đó trực tiếp ảnh hưởng đến xuất khẩu trong những tháng cuối năm 2025.
Dẫn dự báo của Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và các tổ chức quốc tế, các chuyên gia cũng cho rằng, bối cảnh tăng trưởng toàn cầu đối mặt với áp lực từ nhiều phía, nhiều thách thức và bất định từ rủi ro địa chính trị, chính sách tiền tệ, căng thẳng thương mại và xu hướng công nghệ số đang định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu. Bên cạnh đó, các thị trường xuất khẩu nông sản truyền thống của Việt Nam sẽ tăng cường rào cản như, Hoa Kỳ triển khai các chính sách thương mại cứng rắn và chính thức áp dụng các mức thuế quan từ ngày 01/8/2025, EU tăng trưởng chậm và nhu cầu tiêu dùng yếu, Trung Quốc có nhiều biến động khó khăn về kinh tế…
Phân tích thêm về vấn đề này, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Trong khi chính sách thuế dù có giảm, nhưng vẫn sẽ tác động đến tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu sang thị trường, gây áp lực lớn cho cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam về khả năng giảm lợi nhuận, thu hẹp đơn hàng và thị phần xuất khẩu, cũng như sự gián đoạn chuỗi cung ứng và gia tăng tồn kho.
Với những thách thức trên đòi hỏi toàn ngành, đặc biệt là các doanh nghiệp cần đa dạng thị trường xuất khẩu, cũng như có kế hoạch ứng phó phù hợp để trụ vững và phát triển.
Khẳng định quyết tâm đạt ít nhất 65 tỷ USD xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong năm 2025, Bộ NNMT cho biết định hướng trọng tâm được đặt ra gồm: duy trì ổn định các thị trường truyền thống, mở rộng thị trường mới, chuyển từ tăng sản lượng sang tăng giá trị gia tăng với sản phẩm chế biến sâu, và tìm đầu ra mới cho các mặt hàng gặp khó tại Hoa Kỳ.
Theo ông Nguyễn Hồng Phong về giải pháp chung, các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục cập nhật kịp thời, nhanh chóng thông tin diễn biến thị trường, làm rõ thông tin về các quy định mới (thuế, định nghĩa về hàng trung chuyển…) nhằm giúp các hiệp hội, doanh nghiệp, người sản xuất nắm bắt, tiếp cận, kịp thời có các phương án xử lý.
Đồng thời, kiên trì, tiếp tục đàm phán giảm thuế đối với các dòng hàng mà Hoa Kỳ không sản xuất được, phải nhập khẩu (cà phê, hồ tiêu, hạt điều). Tiếp tục duy trì xuất khẩu tại thị trường truyền thống và bổ sung các dòng sản phẩm phù hợp, bổ sung một số nhóm hàng có thể gia tăng giá trị xuất khẩu ở thị trường tiềm năng...
Nêu cụ thể về ngành thủy sản, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam Tô Thị Tường Lan cho biết, nếu chính sách thuế đối ứng mới của Mỹ được áp dụng, cá tra cũng sẽ chịu tác động đáng kể về chi phí và giá thành. Điều này đặt ra yêu cầu với các doanh nghiệp là phải mở rộng xuất khẩu sang Nam Mỹ và Trung Đông, cũng như tích cực tìm kiếm cơ hội tại các thị trường mới.
Có thể nói, những biến động của thị trường thế giới dự báo sẽ tạo ra nhiều bất lợi, thách thức nhưng có thể cũng sẽ mang đến các cơ hội cho xuất khẩu nông, lâm, thủy sản Việt Nam. Để tận dụng được cơ hội, cũng như giải quyết các thách thức đòi hỏi toàn ngành, đặc biệt là các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, người sản xuất cần chủ động, linh hoạt trong kế hoạch sản xuất, kinh doanh và tranh thủ mọi cơ hội trên thị trường để gia tăng đơn hàng, cũng như không ngừng nâng cao giá trị, chất lượng sản phẩm để thu hút khách hàng.
